Από την παιδεία πρέπει ν' αρχίσουμε

Η κοινωνία δεν θα ήταν οι άλλοι. Η κοινωνία θα είμαστε εμείς, αν υπήρχε παιδεία.    Η παιδεία είναι το μεγάλο πρόβλημα.   Άλλη θα ήταν η θέση μας μέσα στην κοινωνία, άλλη θα ήταν η στάση μας. Αλλιώς θα είχαν εξελιχτεί τα πράγματα αυτή τη μακρά ειρηνική περίοδο της μεταπολίτευσης. Δεν φτάνει μόνο η ανάγκη για να γεννηθούν πρωτοπορίες, χρειάζεται και γνώση.

Η αλήθεια είναι, ότι με τέτοια παιδεία, δεν θα μπορούσαμε να έχουμε τίποτα καλύτερο. Ούτε πολιτισμό, ούτε  υγεία, ούτε οικονομία, ούτε δημόσιο τομέα, ούτε τηλεόραση.
Το 1915 ο Δ. Γληνός γράφει: «όλοι το εγνωρίσαμε το σχολείον φυλακήν και το σχολείο υπνωτήριο, το σχολείον των λόγων, των γραμματικών τύπων και των κενών φράσεων, το σχολείον του ευρώτος και του ψυχικού αποπνιγμού, το σχολείον οδοστρωτήρα και Προκρούστην  των ψυχών, το σχολείον το αφρονημάτιστο, το σχολείο που δίδει χαρτιά και τίποτα άλλο, το σχολείον το περιφρονημένο από μαθητάς, από γονείς, από κοινωνία και πολιτεία. Όλοι εγνωρίσαμε το περιφρονητικό μειδίαμα και την προσωνυμία «δάσκαλος», σημαίνουσαν το φορέαν πάσης πνευματικής, κοινωνικής ταπεινώσεως, πενιχρότητας και ευτελείας»
 

Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια, και ας μνημονεύουν κάποιοι τα σχολαρχεία, από την αρχή στραβά τα κτίσαμε τα σχολεία, πάνω στα κόμπλεξ μας, στα ελαττώματα μας, στα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, στα βιβλία της ιστορίας που ποτέ δεν έλεγαν την αλήθεια, στα βιβλία των θρησκευτικών που προσηλύτιζαν, στις παρελάσεις, "στη Μακεδονία ξακουστή του Αλεξάνδρου η χώρα", "στων εχθρών τα φουσάτα περάσαν σαν το λίβα που καίει τα σπαρτά", στην αντικομουνιστική προπαγάνδα και στις εθνικές επετείους. 

Ακόμα θυμάμαι ένα σκετς της έκτης Δημοτικού «Ο γέρο Δήμος πέθανε ο γέρο Δήμος πάει». Όταν το αποστήθιζα δεν γνώριζα ότι  εννοούσε την παιδεία, περίπου την ίδια εποχή με τα ο γέρο Δήμο πέθανε,  πριν καν γεννηθεί. Και ποτέ δεν αναστήθηκε.
Όταν στο τραπέζι του προβληματισμού προσπαθούμε να εντοπίσουμε τις αιτίες, για τα δεινά αυτού του τόπου, στο βάθος σχεδόν πάντα ανακαλύπτουμε το νεκρό σώμα της παιδείας.

Αν θέλουμε κάποτε να διορθώσουμε κάτι σ’ αυτόν τον τόπο, από την παιδεία πρέπει ν' αρχίσουμε.