Ο άνθρωπος πίσω από τις μάσκες

Παίρνω αφορμή από το σημείωμα της Ελένης Γκίκα, που δημοσιεύτηκε στο Έθνος της Κυριακής», κάνει αναφορά στον μεγάλο πορτογάλο συγγραφέα Φερνάντο Πεσσόα. «Η Λογοτεχνία, όπως και κάθε μορφή τέχνης, ισοδυναμεί με ομολογία ότι η ζωή δεν αρκεί», ομολογούσε ο ποιητής που επινόησε τους 72 ετερώνυμους και ο οποίος μια ζωή άντεξε ισχυριζόμενος «να μην είσαι τίποτα, για να μπορείς να είσαι τα πάντα». Ο «άνθρωπος πίσω από τις μάσκες», πασίγνωστος πια, Πορτογάλος ποιητής και στοχαστής Φερνάντο Πεσσόα, καθόλου τυχαία, ξαφνικά αγαπήθηκε πολύ.
Σε εποχές εξάλλου αναδιαπραγμάτευσης, σε ιστορικές στιγμές όπου η ζωή- φαίνεται-να- αλλάζει-πλευρό, η τέχνη και το παρελθόν, αποτελούν μεγάλη δεξαμενή ενέργειας. Πεσσόα, λοιπόν, ή μάλλον Και Πεσσόα και... ξερό ψωμί:
«Όσο περισσότερο μεγαλώνω, τόσο λιγότερο είμαι. Όσο πιο πολύ με βρίσκω, τόσο περισσότερο χάνομαι. Όσο περισσότερο δοκιμάζομαι, τόσο περισσότερο συνειδητοποιώ ότι είμαι λουλούδι και πουλί, και αστέρι και σύμπαν. Όσο περισσότερο καθορίζω τον εαυτό μου, τόσο λιγότερα όρια έχω. Ξεπερνώ τα πάντα. Κατά βάθος είμαι ίδιος με το Θεό», έγραφε, ο άνθρωπος που επινόησε, τελικά, τον εαυτό του, κατά συνέπεια φώτισε με εντελώς διαφορετικό τρόπο τα πάντα. Αυτά, ελπίζοντας τελικά με την τέχνη-κατά-Πεσσόα, να μας παρηγορώ.
Στο κάτω- κάτω το θαύμα της Τέχνης και της Ζωής είναι εδώ. Καθώς και το μεγάλο λογοτεχνικό παρελθόν.
Υπάρχουν στιγμές μοναδικές. Μια απ’ αυτές τα δυο κείμενα το δικό μου πριν 4 χρόνια και της Ελένης. Ξεκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες συναντήθηκαν όπως συμβαίνει με κάποιους ανθρώπους, χωρίς σημάδια χωρίς μηνύματα, την ίδια χρονική στιγμή να σκέπτονται τα ίδια πράγματα. Πριν διαβάσω το κείμενο της Ελένης είχα σκοπό αυτήν την περίοδο με τις μάσκες να αναφερθώ στον Πεσσόα, κάνοντας χρήση, αποσπάσματα εκείνου του κειμένου που γράφτηκε για άλλο σκοπό.
«Η στήλη δεν διαφημίζει κλιματιστικά και κινητά, για δροσιά και επικοινωνία διαβάστε:

Για το Φερνάντο Πεσσόα 1888 – 1935 και «το βιβλίο της ανησυχίας», έχω γράψει παλιότερα. Ανακαλύπτοντας σιγά σιγά αυτόν το μεγάλο πορτογάλο συγγραφέα έχω εντυπωσιαστεί. Πέθανε σε ηλικία 47 ετών, ξεχαρβαλωμένος απ’ το ποτό; αναρωτήθηκε αυτοβιογραφούμενος για να συμπληρώσει το, ούτως η άλλως αντιφατικό του πορτρέτο. Δεν τον ενδιέφερε να δημοσιεύει, στο σπίτι του βρέθηκε ένα μπαούλο με περισσότερα από 25.000 χειρόγραφα, στα οποία ακόμα αναδιφούν οι ειδικοί. Μέσα απ’ αυτά τα χειρόγραφα γνωρίζουμε σήμερα το έργο του. Δημιούργησε 72 ετερώνυμες προσωπικότητες και έγραψε εν ονόματι τους. Οι πιο διάσημοι ετερώνυμοι: Αλβάρο ντε Κάμπος, Ρικάρντο Ρεις, Αλμπέρτο Καέριο. Μπερνάντο Σοάρες, Αλεξάντερ Σερτς, Αντόνιο Μόρα κ.α
Επιδόθηκε μαζί τους στη «συγγραφή» αφορισμών και αποφθεγμάτων.
«Όσο περισσότερο μεγαλώνω, τόσο λιγότερο είμαι. Όσο πιο πολύ με βρίσκω, τόσο περισσότερο χάνομαι. Όσο περισσότερο δοκιμάζομαι, τόσο περισσότερο συνειδητοποιώ ότι είμαι λουλούδι και πουλί, και αστέρι και σύμπαν. Όσο περισσότερο καθορίζω τον εαυτό μου, τόσο λιγότερα όρια έχω. Ξεπερνώ τα πάντα. Κατά βάθος είμαι ίδιος με το Θεό», έγραφε. Κι έκανε τη ζωή του, κυριολεκτικά, έργο τέχνης.
Διότι «ο άνθρωπος με τη μάσκες» επινόησε τον εαυτό του όπως ένας άλλος θα είχε επινοήσει το έργο της ζωής του. Το έργο της ζωής του Πεσσόα ήταν οι ετερώνυμοι.
Άλλωστε «να ζεις σημαίνει να είσαι ένας άλλος». «Να τα σβήνεις όλα πάνω στον πίνακα μέρα με τη μέρα, να γίνεσαι καινούργιος κάθε αυγή, το συναίσθημά σου να είναι πάντα παρθένο - ιδού, ιδού το μόνο που αξίζει τον κόπο να είσαι, ή να έχεις, για να είσαι ή να έχεις αυτό το ατελές που είμαστε όλοι».