Μέχρι που ήρθε η κρίση

Το είχε γράψει ο Καστοριάδης, χωρις να γνωρίζει την Ελλάδα λίγο πριν την κρίση. Ένας αριστερός φιλόσοφος, που φαίνεται, μπροστά στην ισχύ του συστήματος, να μιλάει για εξαφάνιση κάθε πραγματικού περιεχομένου μεταξύ δεξιάς και αριστεράς.
...Ο τύπος του ανθρώπου με την ανεξάρτητη κρίση και το ενδιαφέρον για τα ζητήματα γενικής εμβελείας... επαναμφισβητείται σήμερα. Δεν λέω ότι έχει εξαφανιστεί πλήρως. Αλλά αντικαθίσταται βαθμιαία και γρήγορα από έναν άλλο τύπο ατόμου, επικεντρωμένο στην κατανάλωση και στην απόλαυση, απαθή μπροστά στις γενικές υποθέσεις, κυνικό στη σχέση του με την πολιτική, τις περισσότερες φορές ηλιθίως επιδοκιμάζοντα και κομφορμιστή.
...Πρέπει να διερωτηθούμε (πράγμα που δεν κάνουν οι υμνωδοί του περιρρέοντος ψευδό-ατομικισμού) ποιου τύπου κοινωνίας μπορεί να είναι φορέας ο σύγχρονος άνθρωπος; Σε τι θα επέτρεπε η ψυχολογική του δομή στους δημοκρατικούς θεσμούς να λειτουργήσουν; ...ποιο είναι το όραμα του για το μέλλον της κοινωνίας; Όλα αυτά σχηματίζουν μια μάζα δίχως μπούσουλα, που ζει μέρα με τη μέρα, δίχως ορίζοντα - όχι μια κριτική - ανακλαστική/στοχαστική συλλογικότητα...
...Οι σημερινοί πολιτικοί θεσμοί δεν έχουν μήπως ως τελικότητα να απομακρύνουν τους πολίτες από τις δημόσιες υποθέσεις και να τους πείσουν ότι είναι ανίκανοι να ασχολούνται μ’ αυτές; Καμία σοβαρή ανάλυση δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι τα καθεστώτα που αυτοανακυρήσσονται δημοκρατικά είναι στην πραγματικότητα αυτό που κάθε κλασικός πολιτικός φιλόσοφος θα ονόμαζε καθεστώτα ολιγαρχίας.

Ένα ισχνότατο στρώμα της κοινωνίας κυριαρχεί και κυβερνά. Διαλέγει τους διαδόχους του. Ασφαλώς είναι φιλελεύθερο (περισσότερο ή λιγότερο...) και επικυρώνεται κάθε τέσσερα χρόνια από την ψήφο του λαού. Αν το κυβερνών κλάσμα αυτής της ολιγαρχίας υπερβάλλει πολύ, θα αντικατασταθεί - από το άλλο κλάσμα της ολιγαρχίας, που είναι ολοένα και περισσότερο όμοιο με το πρώτο. Εξ ου και η εξαφάνιση κάθε πραγματικού περιεχομένου μέσα στην αντίθεση της «αριστεράς» και της «δεξιάς». Το απίστευτο κενό των σημερινών πολιτικών λόγων αντικατοπτρίζει αυτήν την κατάσταση…
Μέχρι που ήρθε η κρίση και οι καταναλωτές έχασαν την αγορίστικη τους δύναμη. Πώς να ευδοκιμήσει σήμερα η απάθεια, που τόσα χρόνια εξυπηρετούσε, το κυβερνών κλάσμα με τα δυο κεφάλια; Η αντίθεση μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, απέκτησε περιεχόμενο, οι μοναχικές πορείες, βρίσκουν μεγάλη ανηφόρα και η επιστροφή στις συλλογικότητες, φαντάζει πλέον μονόδρομος. Είχε δίκιο ο Καστοριάδης όταν έγραφε τότε αυτά για το ισχύον σύστημα και για να πούμε μια αλήθεια, δεν γκρεμίζεται σήμερα από την αντίσταση της αριστεράς, αλλά από τον ίδιο του τον εαυτό, από την λαιμαργία του, έφαγε μέχρι σκασμού.