Των ημερών

Με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του εξαίρετου συγγραφέα,  δοκιμιογράφου και μεταφραστή Κωστή Παπαγιώργη ένα παλαιότερο κείμενο των ημερών, που θέτει σοβαρά ερωτητικά για την λαϊκή κυριαρχία. Υπάρχουν πλειοψηφίες ή διαμορφώνονται;

Κατά καιρούς απ’ αυτήν εδώ τη στήλη έχω εκφράσει το προβληματισμό μου για πόσο τελικά συμμετέχει ο λαός στην λήψη των αποφάσεων. Για το πόσο η πλειοψηφία επιβάλει τις απόψεις της ή για το πόσο χρησιμοποιείται για να συναινέσουν οι πάντες στους σχεδιασμούς της μειοψηφίας. «Παρότι η ψήφος είναι πανάρχαια υπόθεση «όπως η συμβουλή «κυάμων απέχεσθε», αφότου στις ευρωπαϊκές κοινωνίες προτάθηκε το εθνοσωτήριο μέτρο της γενικής ψηφοφορίας, νέα εποχή φάνηκε ότι ανατέλλει για τον πολίτη και τα δικαιώματα του. Η ελπίδα ήταν σαφής, η κοινωνία μπορεί κάλλιστα να μην ανήκει σε μια δράκα – οικονομικά και στρατιωτικά - ισχυρών, αλλά η διαχείριση της τουλάχιστον να συναρτάται με την συναίνεση πάντων.
Η πολυφωνία και όλα τα συμπαρομαρτούντα της «διαφωνία, ομοφωνία, μονοφωνία και τα λοιπά ) προκαλεί πόλεμο, αλλά με μια σοφή χειραγώγηση της φωνής επιτρέπει τη δυνατότητα ενός πρωτοφανούς συγκροτήματος που, ενώ κλώθει όλων των ειδών τα δαιμόνια, τελικά φτάνει στην κάθαρση με την γενική παραδοχή της υπεροχής των πολλών φωνών. Άρα η ισότητα έρχεται με τις κάλπες. Τότε βέβαια άρχισαν και οι μεγάλες καταγγελίες της ψηφοφορίας και της υποτιθέμενης κοινής γνώμης. Όταν η γνώμη του τελευταίου αγράμματου είναι ισοδύναμη με τη γνώμη ενός καθιερωμένου ειδήμονα, όταν ο στρατάρχης ρίχνει μια ψήφο όπως και ο φαντάρος, ευνόητο είναι να υποψιάζεται κανείς μια στημένη παρωδία που διεξάγεται μόνο για εντυπωσιασμό και άγρα πολιτικών άλλοθι.
 

Οι κοινωνίες ως γνωστόν προόδευσαν χάριν στις εκλεκτές μειοψηφίες τους που σχετίζονταν πάντα με την πολιτικοοικονομική ισχύ. Οι αποφάσεις λαμβάνονταν άνωθεν, από την κορυφή, της πυραμίδας που κοιτούσε αφ’ υψηλού τη λαϊκή βάση. Αλλά και οι λοιπές μειοψηφίες - θρησκευτικού, πνευματικού, επιστημονικού τύπου - δεν διέφεραν και πολύ στο σχήμα της ιεραρχημένης πυραμίδας. Οι κρίσιμες αποφάσεις λαμβάνονταν μακριά από το ανυποψίαστο πλήθος. Άρα μόνο ένας κακός δαίμονας θα μπορούσε να επιβάλλει την κατάργηση των ιεραρχιών προς όφελος της δημοκρατικής ισοπέδωσης, που, θερίζοντας τα ψηλά στάχυα, θα επετύγχανε την επιποθούμενη ισότητα δικαιωμάτων.
ο Νίτσε, ο Μπαλζάκ, ο Φλομπέρ πρόλαβαν να μιλήσουν για την απειλή μιας εξαθλίωσης που επιτελείτε με το πρόσχημα του εκδημοκρατισμού. Τι νόημα έχει να ζητάμε την ψήφο ενός ανθρώπου που δεν του δώσαμε τη δυνατότητα να έχει γνώμη; Τούτο σημαίνει ότι αν γνωμοδοτώ παρότι δεν έχω γνώμη, το πιθανότερο είναι ότι εκφράζω μια γνώμη που μου επιβάλλεται. Από την γαλλική επανάσταση ως σήμερα ένα μεγάλο μέρος της επίσημης πολιτικής καταγινόταν με αυτήν την δραστική επιστήμη: πως θα εξωθήσουμε τους πολίτες να ψηφίζουν – εν άγνοια τους – ενάντια στον εαυτό τους, χωρίς να χάνουν την αυταπάτη της αυτονομίας.
Η προπαγάνδα ασκήθηκε από πολιτικού θρησκευτικού επαναστατικού, διδακτικού άμβωνος, για να φτάσει στις μέρες μας να αποβεί ένα τηλεοπτικό φροντιστήριο πρωτοφανούς αποτελεσματικότητας. Οι πολύπειροι διαχειριστές το γνωρίζουν: η πλειοψηφία δεν υπάρχει, διαμορφώνεται. Από ποιους; Μα από την εκάστοτε μειοψηφία. Εφόσον κανείς δεν ψηφίζει τον εαυτό του πολιτικό αρχηγό, αλλά ενισχύει τους πολιτικούς αντιπροσώπους μιας παράταξης, το παιγνίδι είναι φαλκιδεμενο από την βάση του. Οι υποστηρικτές κάθε παράταξης αναζωπυρώνουν το άνισο παιγνίδι της πλειοψηφίας (που ψηφίζει) και της μειοψηφίας (που ψηφίζεται). Δεν υπάρχει τρόπος να ανέλθει ο λαός, η μάζα το πλήθος στην εξουσία. Αυτή ανήκει μόνο σε μια εκλεκτή μειοψηφία. Κατά συνέπεια το πολιτικό δράμα επανέρχεται εκεί από όπου ξεκίνησε. Απλώς τα μέσα έχουν άλλαξε. Καθώς μάλιστα οι λαϊκές επαναστάσεις οδήγησαν πάντα σε τυραννίες, οι οποίες κατήργησαν ακόμα και την κοινοβουλευτική παρωδία, το συμπέρασμα φαίνεται αδιάσειστο: οι κοινωνίες ανήκουν στις εκλεκτές μειοψηφίες τους και ουδέποτε στις πλειοψηφίες τους".