Η σιωπηλή δημοκρατία της μοναξιάς

 

Ο Οδυσσέας Ιωάννου έγραψε πως το κενό που αφήνει η Αριστερά δεν το γεμίζει η Δεξιά, αλλά η μοναξιά. Κι αν κάτι δείχνει η εποχή, είναι πως έχει δίκιο. Δεν χρειάζεται πια καταστολή για να σωπάσουμε, το κάνουμε μόνοι μας, με πειθαρχία σχεδόν θαυμαστή.

Η μοναξιά έγινε η πιο σταθερή μορφή εξουσίας. Δεν επιβάλλεται, απλώς συνηθίζεται. Οι άνθρωποι αποσύρονται ήσυχα, κρατώντας μικρές ιδιωτικές νησίδες, σαν να φοβούνται μην τους πάρει χαμπάρι το βλέμμα του άλλου. Η πολιτική χάνει το κοινό της σώμα, κι η κοινωνία μαθαίνει να ζει δίχως κοινό νου.

Η Αριστερά, κουρασμένη από τα ίδια της τα σύμβολα, ξεχνά πως η ρίζα της ήταν πάντα η ανθρώπινη επαφή. Δεν γεννήθηκε για να διοικήσει, αλλά για να συγκινήσει. Κι όμως, σήμερα φαίνεται να φοβάται τη συγκίνηση, να προτιμά την ανάλυση από τη ζωή.

Αν κάτι της απομένει, είναι να υπερασπιστεί ξανά το αυτονόητο: τον χώρο ανάμεσα στους ανθρώπους. Όχι ως πλατεία ή πεζόδρομο, αλλά ως δυνατότητα συνάντησης. Γιατί χωρίς αυτήν, δεν υπάρχει ούτε δημοκρατία ούτε προοπτική, μόνο η σιωπηλή αυτοδιοίκηση της μοναξιάς.

Κι ίσως αυτό να ’ναι το αληθινό τέλος της ιστορίας, όχι όπως το φαντάστηκαν οι θεωρητικοί, αλλά όπως το ζούμε στα κινητά μας, στα σπίτια μας, στα βλέμματα που δεν σηκώνονται.

Κι εδώ, στην Κέρκυρα, το βλέπουμε πιο καθαρά. Στην πλατεία που μικραίνει από τα τραπεζάκια, στα καντούνια που στενεύουν από τις καρέκλες των καφέ, στα παιδιά που δεν έχουν πού να παίξουν. Ο δημόσιος χώρος, η πιο απλή, η πιο πολιτική μορφή δημοκρατίας, συρρικνώνεται σιωπηλά, όπως συρρικνώνονται και οι λέξεις «μαζί» και «εμείς».

Αν η Αριστερά έχει ακόμη λόγο ύπαρξης, είναι για να υπερασπιστεί όχι το παρελθόν της, αλλά τη δυνατότητα του ανθρώπου να ονειρεύεται χωρίς να ντρέπεται γι’ αυτό. Ο Ιωάννου μάς θυμίζει πως η απουσία δεν είναι ποτέ ουδέτερη. Όταν μια συλλογικότητα χάνει τη φωνή της, δεν μένει σιωπή, απλώνεται το βουβό βουητό της μοναξιάς. Και τότε αρχίζουν όλα να μικραίνουν: οι συζητήσεις, οι πλατείες, ακόμη και οι λέξεις.

Η μοναξιά δεν χρειάζεται πια να μας κυβερνήσει. Το κάνει ήδη, με την ψήφο της απουσίας μας.