Παρασκευή 8 Απριλίου 2016

Όταν ανθίζουν οι πασχαλιές ...


Είχα βάλει, το “ χαμόγελο της τζοκόντα” στον υπολογιστή, με μαγικό τρόπο μετά από κάποια ώρα ο υπολογιστής άρχισε να παίζει ρεμπέτικα ενορχηστρωμένα από το Μάνο Χατζιδάκι “ Οι Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη” ο τίτλος του έργου.
Με γύρισε πίσω σε μονοψήφιες ηλικίες σε κάποιον Απρίλη, σε πασχαλιές σε επιτάφιους , σε αναστάσεις σε όλες τις παιδικές Κυριακές.
...Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας
μες απ’ την πεθαμένη γη τις πασχαλιές,
σμίγοντας
θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας
με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές…
(Η αρχή από την «Έρημη Χώρα» του Τ. Σ. Έλιοτ. Μετάφραση Γιώργου Σεφέρη,«Ο τίτλος του έργου μου – γράφει ο Μάνος Χατζιδάκις για τις “Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη” Ήμουν δεκαοχτώ χρονώ και ως τα είκοσί μου, που τελείωσε ο πόλεμος, ανακάλυπτα τη Μεσόγειο, τον Ήλιο, τον Χριστό, την Ελλάδα και τα Ρεμπέτικα. Κάτι περίεργες και πρωτοφανέρωτες για μένα μελωδίες μού κινήσαν την προσοχή και με φέρανε σε περιοχές πιο αυστηρές και πιο αληθινές…».
«Μπήκα μέσα σε μικρά μαγαζιά, απίθανα κρυμμένα κι απλησίαστα, σε χώρους μυσταγωγικούς, με κείνη την τολμηρή αστοχασιά της νεότητας, μαγεμένος από τα γυάλινα κεντήματα των μπουζουκιών, από τον επίμονο και διαπεραστικό ήχο του μπαγλαμά, θαμπωμένος από το μεγαλείο και τη βαθύτητα των μελωδικών φράσεων, ξένος, μικρός κι αδύναμος, και πίστεψα με μιας πως το τραγούδι αυτό που άκουγα ήταν δικιά μου, μια ολότελα δικιά μου υπόθεση. Τον ίδιο καιρό, ο Τσαρούχης μού συνειδητοποιούσε τον λυρισμό της γειτονιάς μου, ο Ελύτης τη λατρεία του Ελληνικού Ήλιου και ο Σεφέρης με τον Γκάτσο τη δυσκολία και τη σοφία της Ελληνικής γης, ενώ το υγιές ένστικτό μου με οδηγούσε μακριά από τη ρηχότητα των “πολιτισμένων” ελαφρών μας τραγουδιών ή από τη Βαλκανική Ρωμιοσύνη της “σοβαρής” μας μουσικής…».

Όταν ξεκίνησα αντίκρισα ένα ποταμό. Σ’ αυτόν τον τόπο, μπορεί να έλειψε το ψωμί και η ελευθέρια, το τραγούδι όμως πάντα μας ζέσταινε. Μας μεγάλωσαν τα τραγούδια, κάποια απ’ αυτά μας σημάδεψαν, γιατί δεν ήταν μόνα τους, ήταν κομμάτι της ζωής μας. Έντυσαν γεγονότα, έβαλαν ήχο στις σιωπές, έγιναν ύμνοι προσωπικοί με αξία εθνική για τον καθένα. Τα τραγούδια, μας ψυχανάλυσαν, σκάλισαν μέσα μας κάτι αδιευκρίνιστο και χάραξαν καινούργιους δρόμους για τη ζωή.
Όταν γράφτηκε ήταν ένας ρυθμός, κάτι στο μυαλό του συνθέτη, κάτι στο μυαλό του στιχουργού. Ύστερα, έγινε άρωμα, έγινε εικόνα, έγινε δρόμος έγινε φιλί, έγινε βλέμμα, έγινε συνάντηση και χωρισμός, έγινε πόνος και χαρά. Έγινε κομμάτι ζωής ξεχωριστό για τον καθένα. Έγινε επιτυχία.
Είναι δικά μας τα τραγούδια όταν φύγουν από τα χέρια των δημιουργών, γίνονται τραγούδια της παρέας, της μοναξιά μας, της θλίψης μας. Το ίδιο τραγούδι αποκτά ξεχωριστή σχέση με το καθένα μας, γίνεται σημάδι στο χωροχρόνο μας. Γινόμαστε ήρωες της μουσικής και των στίχων. Είμαι εγώ ο "αλήτης" της Μοσχολιού και ο «ξενύχτης» του Μητροπάνου. Και αυτός «αλήτης» δεν έχει καμία σχέση με τον «αλήτη» του δημιουργού. Ο κάθε «αλήτης», ο κάθε «ξενύχτης» και όλοι μαζί που ταυτίζονται, κάνουν τελικά το τραγούδι επιτυχία.
Και είναι μαγικό να μπορείς να γλεντάς τη μελαγχολία των θλιμμένων τραγουδιών. Να χορεύεις ζεϊμπέκικο με τον «επιτάφιο» του Ρίτσου και του Θεοδωράκη.
Είναι δικά μας τα τραγούδια που αγαπάμε.





Πέμπτη 7 Απριλίου 2016

Σημασία έχει η πρόθεση

Μία από τις στάσεις αυτής της υπέροχης διαδρομής, με ένα διαχρονικό κείμενο. Επανέρχεται όταν η αμαρτία νομιμοποιείται με διάφορα μυθεύματα. Σήμερα το έφερε στην επιφάνεια η κυβέρνηση της αριστεράς. Ένα κείμενο, διαπιστευτήριο, που γράφτηκε εδώ και πολλά χρόνια, για σήμερα.
Μόνιμα αμυνόμενος σε μια κοινωνία, που με θέλει μετρημένο. Κομμένο και ραμμένο σε μέτρα πυγμαίου για ν’ αναλάβει εκείνη ως γίγαντας να με προστατεύσει.
Μια κοινωνία που προσπαθεί να μου προσάψει ενοχές και αμαρτίες.
Αλήθεια, τι θα πει αμαρτία; Ερώτηση, με κάθε δικαίωμα πονηριάς, που μου έδινε η παρορμητική ηλικία.
Μαζί της έφτιαχνα παραμύθια. Στο τέλος της διήγησης είχε καταλήξει στο συμπέρασμα. Σημασία έχει η πρόθεση...
«Βάλε στη ζυγαριά μια ληστεία που παραπέμπει στου Ρομπέν των Δασών το καιρό. Μια ελεημοσύνη που ζωντανεύει Φαρισαίο. Ντοστογιεφσκικούς φόνους που οδηγούν στο Θεό. Μοιχείες που ξεφυτρώνουν απ’ την λαχτάρα του έρωτα. Συζυγικές σταθερότητες που θυμίζουν εβραϊκές συναλλαγές. Αμαρτίες που οδηγούν στη λύτρωση. Αρετές που οδεύουν για εξαργύρωση στα κοινωνικά και δημόσια ταμεία. Ψέματα που αναζητούν την ψυχική θαλπωρή. Ειλικρίνειες που οδηγούν στην ταπείνωση. Πάθη που ευλογούνται. Και απάθειες που θυμίζουν ψυχική τεμπελιά».

Έτσι πέρναγε η νύχτα. Διώχναμε τα κακά πνεύματα ξορκίζαμε το καλό και το κακό.
Στη συνέχεια του απολογισμού της... «Ξημερώναμε γεμάτοι από άγιους φονιάδες, όσιες πόρνες και μαρξιστές ληστές».
«Ξημερώσαμε σ’ έναν κόσμο γεμάτο ψευδοπροφήτες και μεσσίες. Δειλούς και υπολογιστές συζύγους. Εμπόρους δασκάλους και παπάδες. Υποκριτές πιστούς. Φυτά - πολίτες και νεκρωζώντανους υπηκόους. Τα αργύρια της προδοσίας δεν οδηγούσαν τελικά στην συκιά αλλά στην καταξίωση».
Σημασία έχει η πρόθεση.
Βυθίστηκα ξανά, σε μια κατάσταση γνώριμη. Μόνος μου, λες και δεν χωράω πουθενά.

Τετάρτη 6 Απριλίου 2016

Με πνίγει αυτή η πόλη



Ρωτώ: από την προηγούμενη καταστροφή, έγινε έως την τωρινή κάποια άσκηση αποτροπής; Καταστρώθηκε κάποιο σχέδιο ετοιμότητας;  Τελικά είμαστε εδώ για να επαναλαμβάνουμε αυτά που έχουμε ξαναζήσει και αυτά που θα ξαναζήσουμε. Τα φαινόμενα «πολιτικού» τυχοδιωκτισμού που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια στη μικρή μας κοινωνία, δεν είναι αποτέλεσμα παρθενογέννησης. Είναι η φυσική συνέπεια, πρόσκαιρων συμμαχιών, εξυπηρέτησης προσωπικών φιλοδοξιών, μεγάλων ή μικρών συμφερόντων, που αποτελούν ξένα στοιχεία στην προσπάθεια για μια δημιουργική, προοδευτική κατεύθυνση που έχει ανάγκη ο τόπος.
Στοιχεία, ξένα προς την πολιτική πραγματικότητα που επιθυμεί το σύνολο της κοινωνίας. Και κυρίως στοιχεία ξένα σ’ αυτά που πρεσβεύει η αριστερά.
Είμαστε σε μια διαδικασία αναζήτησης όχι πλέον στέγης, εμείς ασκεπείς τόσα χρόνια πορευόμαστε, αλλά έκφρασης. Και μπορεί να υπάρχει απογοήτευση, μπορεί να ορθώνονται τείχη, μπορεί να μην έχουμε χρόνο να τ΄ αλλάξουμε όλα, αλλά αυτόν που έχουμε να τον διαχειριστούμε με σεβασμό προς τον εαυτό μας.
Κλεισμένος τόσα χρόνια σε μια πόλη που έχει κάνει την ανακύκλωση επιστήμη, μόνο ένα ανοιχτό παράθυρο, σου δίνει ανάσες αντοχής και χρόνο υπομονής. 
Κάποτε βάζαμε ποδοσφαιρικούς όρους για να προσδιορίσουμε την πολιτική μας ζωή. Λάθος. Ακόμα και σήμερα που η διαφθορά μαστίζει το λαοφιλές άθλημα , υπάρχει τεράστια διαφορά.  Στο ποδόσφαιρο, υπάρχουν κανόνες, μεταγραφές με αυστηρούς όρους συμβολαίων. Δανεισμοί με προκαθορισμένο χρονικό ορίζοντα, ρήτρες μεταπώλησης, επαγγελματισμός, χωρίς να χάνει το ειδικό βάρος η φανέλα. Στο ποδόσφαιρο, υπάρχει ακόμα ψυχή και πόδια που μπαίνουν στη φωτιά, και τσακίζονται. Στο ποδόσφαιρο, υπάρχουν φίλαθλοι που δεν περιμένουν στον προθάλαμο βουλευτικών γραφείων, που υποστηρίζουν την ομάδα τους χωρίς ανταλλάγματα. Δεν υπάρχουν αναποφάσιστοι, που καθορίζουν το αποτέλεσμα, υπάρχουν αποφασισμένοι πρωταγωνιστές και οπαδοί. Στο ποδόσφαιρο χύνεται ιδρώτας και αίμα.
Καμία σύγκριση λοιπόν. Είναι άδικο για το ποδόσφαιρα να συγκρίνεται με την πολιτική.
Γιατί νομίζετε ψάχνω ένα ανοιχτό παράθυρο; Γιατί η μικρή μας πόλη που δέχτηκε να με αναθρέψει, πάντα ζητούσε αντάλλαγμα ένα κομμένο ορίζοντα…

 
 

Δευτέρα 4 Απριλίου 2016

Με αφορμή μια παράσταση



Το ζήσαμε κι αυτό. Το γυμνό συρτάκι,  που προβλήθηκε ως τρέιλερ για την 24ωρη παράσταση  «Όρος Όλυμπος»  του Γιαν Φάμπρ, του Βέλγου  δημιουργού, και μέχρι πρότινος καλλιτεχνικού Διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών,   στην Ελλάδα των ελλήνων χριστιανών,  διακωμωδήθηκε, βαφτίστηκε «τα παλλόμενα πέη»  δεν πέρασε τις ιερές εξετάσεις και ρίχτηκε στο «πυρ το εξώτερο».
Έφτανε ένα βίντεο – δείγμα,  διάρκειας λιγότερο των πέντε λεπτών,  για να ακυρώσει ελαφρά την καρδία,  μια τολμηρή 24ωρη παράσταση, που όπως διαβάζω  εντυπωσίασε το κοινό της Θεσσαλονίκης, όταν παρουσιάστηκε στα περασμένα «Δημήτρια». Μια παράσταση που εντυπωσιάζει και προκαλεί,  σε κάθε πόλη του κόσμου που παρουσιάζεται.


Δεν καταθέτω την άποψη μου για μια παράσταση που δεν έχω δει, θα μπορούσε να με ενθουσιάσει ή να με κάνει να φύγω.  Αυτά όμως που διάβασα τις τελευταίες μέρες από επώνυμους και ανώνυμους άσχετους, που  μόνο τα  πέη των χορευτών,  τους τράβηξαν την προσοχή, με γεμίζουν θλίψη.
Δεν τους ενοχλούν τα ξέκωλα, που παρακολουθούν σε φτηνές επιθεωρήσεις . Δεν τους ενοχλούν οι άθλιες τηλεοπτικές εκπομπές. Δεν τους ενοχλεί το ξεγύμνωμα  της ίδια τους της ζωής, αλλά το γυμνό που υπηρετεί την τέχνη.
Μια φορά και ένα καιρό, σε περίοδο  αναγέννησης και διαφωτισμού, το γυμνό είχε συνδεθεί  με την γενικότερη πνευματική ανάπτυξη, την αισθητική και την επιθυμία για έρωτα.   Στο μεσαίωναι το γυμνό έγινε αμαρτία . Η παραμικρή υποψία γυμνού ισοδυναμούσε με αφορισμό ή  θάνατο από την Ιερά Εξέταση.
Δυστυχώς συμπεριφορές όμως αυτές εναντίον της τέχνης εκεί οδηγούν. Στον μεσαίωνα,  σε εποχές σκότους.
Το μίσος για τη σκέψη, τις ιδέες τη βούληση, τη δημιουργία,  αποτελεί  κύριο συστατικό μιας φασίζουσας νοοτροπίας . Δείχνει  μια τάση της κοινωνίας σε ολοένα και πιο συντηρητικές κατευθύνσεις. Ανοίγει δρόμους για βήματα προς τα πίσω.  
Σε αυτά που διάβασα με αφορμή μια παράσταση  το λιγότερο που μπορώ να πω είναι ότι διέκρινα ηττημένους χωρίς διαύγεια πνεύματος ώστε να αντιληφτούν την ήττα τους. Ηττημένους "περήφανους" για την ήττα τους...  





.


Να ένα δημιουργικό παιχνίδι

Με αφορμή την σύλληψη μαθητών και το σχηματισμό δικογραφίας εναντίον τους από την αστυνομία, για τις κινητοποιήσεις τους, κατά των ιδιωτικών...