Η αισιοδοξία κρίνεται επί του παρόντος

Απαισιοδοξία εισπράττουν οι αναγνώστες και άντε τώρα εσύ να ξεκολλήσεις τη στάμπα. Με τίποτα. Κατά καιρούς προσπαθώ με διάφορα επιχειρήματα να απαλλαγώ από έναν  άδικο κατά την γνώμη μου χαρακτηρισμό, όμως το αμέσως επόμενο κείμενο τον ενισχύει.  Και τον ενισχύει γιατί τελικά η αισιοδοξία δεν έχει  να κάνει με το μέλλον.

«Τι κάνουμε στο παρόν μας;  Όσοι  αγωνιούμε γι’ αυτό,  είμαστε από την πλευρά των αισιόδοξων, εκείνων  που δημιουργούν, που παράγουν ομορφιές,  που αμφισβητούν,  που μάχονται και   ας προβλέπουν  πως όλα θα πάνε χάλια. Στον αντίποδα όσοι έχουν νεύρωση με το «όλα καλά θα πάνε» και τους βλέπεις να σαπίζουν στο παρόν τους, στην παράδοση, στην εσωστρέφεια, το συμβιβασμό, τη συναλλαγή,  την διαχείριση του παρελθόντος,   την προσωπική ικανοποίηση του Εγώ τους…   μόνο θλίψη μεταφέρουν…» ούτε και αυτό το απόσπασμα σε κείμενο πριν ένα μήνα υπό τον τίτλο «Χαλασμένη παρτίδα» κατάφερε να διασκεδάσει τις φήμες.  Χρειάζονται ακραία παράδειγμα  όπως αυτά που χρησιμοποιεί ο Οδυσσέας Ιωάννου για να αποβάλλει την στάμπα της απαισιοδοξίας που του έχουν κολλήσει οι αναγνώστες του.  

«Αν δεχτώ τον –εντελώς πρόχειρο και άστοχο- ορισμό πως η αισιοδοξία και η απαισιοδοξία διακρίνονται από την πρόβλεψη του μέλλοντος, δεν θα μπορούσα να είμαι τίποτα άλλο από απαισιόδοξος. Πρόσεξε ποιο είναι το μέλλον. Θα μεγαλώσουμε, θα κηδέψουμε φίλους, γονείς, αδέρφια, θα αρρωστήσουμε, θα πεθάνουμε. Υπάρχει κανείς που πιστεύει πως θα κάνει την έκπληξη, θα σπάσει αυτήν την αλυσίδα, θα αμφισβητήσει έμπρακτα αυτήν τη διαδοχή; Άρα, τι σημαίνει «όλα θα πάνε καλά;» Τίποτα δεν θα πάει καλά στο βαθύ χρόνο, μόνο κάτι καλοκαίρια υπό προθεσμία.
Αυτή η τόσο αυτονόητη παραδοχή όμως δεν σε κάνει απαισιόδοξο, γιατί τότε ο ορισμός του αισιόδοξου θα ήταν «άνθρωπος που πιστεύει στην αφθαρσία σώματος, πνεύματος και αισθημάτων, στην αιώνια ζωή» Δηλαδή στο μαρτύριο της πλήξης μέχρι θανάτου, χωρίς θάνατο…»

Έτσι λοιπόν η αισιοδοξία κρίνεται επί του παρόντος. «να χτίζεις  στην άμμο σαν ήταν  στην πέτρα» γιατί όποιος βγαίνει κερδισμένος στις προβλέψεις, είναι χαμένος στην ζωή,  για να  θυμηθούμε και τον Στρατή Τσίρκα.

Μπόρχες, Τσίρκας και Ιωάννου,  συμφωνούν  και εγώ μαζί  τους, ότι ο απαισιόδοξος για το μέλλον είναι τελικά άνθρωπος αισιόδοξος.

 

Ίσως είναι καλύτερα … Ο πόλεμος να κρατήσει μια ζωή

Μια πραγματικότητα σαν πύθωνας μας σφίγγει καθημερινά όλο και περισσότερο και το χειρότερο την έχουμε αποδεχθεί. «Ο ήχος του όπλου, του αυτόχειρα Καρυωτάκη, θα ηχεί πάντα στ' αυτιά των λεπταίσθητων ανθρώπων που έχουν το καταραμένο χάρισμα να μπαινοβγαίνουν στις ζωές των άλλων ΝΙΩΘΟΝΤΑΣ τους», σχολίαζε παλαιοτέρα η αγαπημένη φωνή του ραδιοφώνου. Αυτό που απλά λέμε, «έλα στη θέση μου», και που ελάχιστοι μπορούν να το καταφέρουν ουσιαστικά. Να δουν το έγκαυμα και να νιώσουν τον τρόμο της φωτιάς, να ακούσουν το ουρλιαχτό και να αισθανθούν στο σώμα τους τη βία που υφίσταται ο άλλος. Δεν μιλώ μεταφυσικά ούτε μεταφορικά. Είναι λέω παιχνίδια αυτά του μυαλού και της καρδιάς που σε κρατούν μετέωρο ανάμεσα στους δύο κόσμους, έτσι που και ο θεός να διστάζει και ο διάβολος να έχει αμφιβολίες για πάρτη σου.

Πολλές φορές η παρουσία μου είναι διάλειμμα. Στα διαλείμματα άλλωστε, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τι μας συμβαίνει. Στα διαλείμματα τελικά, όπως μας έχουν καταντήσει, έχουμε λίγο χρόνο να σκεφτούμε, να προβληματιστούμε να βάλλουμε μια τάξη. Γύρισα από μια μάχη, απ’ τον αέναο πόλεμο της επιβίωσης. Τώρα που το σκέφτομαι, όσο πολεμούσα, που χρόνος για τέτοια. Αυτές οι μάχες της καθημερινότητας, που δεν έχει την πολυτέλεια να την πλακώσει η πλήξη, μας μεταγγίζουν φρέσκο αίμα, μας θωρακίζουν, διώχνουν εμμονές, φοβίες και ανασφάλειες, μας απομακρύνουν το φόβο του θανάτου, κάνουν αχρείαστους τους ψυχιάτρους. Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, συνήθως νοιώθουμε νικητές, που αντέξαμε στη μάχη. Τώρα νοιώθω κουρασμένος, όπως συμβαίνει άλλωστε ύστερα από κάθε μάχη, ακόμα και απ’ αυτήν του νικητή. Ο πόλεμος θα συνεχιστεί και ίσως είναι καλύτερα να κρατήσει μια ζωή.

Υπάρχουν στιγμές που όλα σε κουράζουν. «Μας κουράζει ακόμα και αυτό που θα μας έδινε ανάπαυση. Αυτό που μας κουράζει γιατί μας κουράζει. Αυτό που θα μας έδινε ανάπαυση γιατί η ιδέα να το αποκτήσουμε μας κουράζει. Υπάρχουν εξουθενώσεις της ψυχής κάτω από όλες τις αγωνίες κι όλους τους ανθρώπινους πόνους.
Πιστεύω ότι αυτοί που δεν τις γνωρίζουν είναι μόνο όσοι αποφεύγουν τις αγωνίες και τους πόνους και επιδεικνύουν τόση διπλωματία απέναντι στον εαυτό τους, ώστε να γλιτώσουν από την θλίψη τους. Δεν είναι περίεργο που κάποια στιγμή που αποκτούν συνείδηση ξαφνικά τους βαραίνει όλο το βάρος της πανοπλία τους και η ζωή τους γίνεται μια αγωνία από την ανάποδη, ένας χαμένος πόνος. Αρκεί να συνεχίσουμε την προσπάθεια ακόμα και αυτές τις δύσκολες μέρες που φαίνεται να έχουν χαθεί όλα. Ακόμα και αυτές τις μέρες που μας γυρίζουν πίσω. Άλλωστε και η οπισθοχώρηση μέρος της πολεμικής τακτικής είναι. Θα συνεχίσουμε τον πόλεμο, η προσπάθεια μετράει και αν μη τι άλλο μας δίνει το δικαίωμα στο όνειρο…

Για να αντέξουμε

Δεν θα συνεχίσω με όλα αυτά που μας πληγώνουν. Οι μέρες που περιμέναμε δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες. Θα τα θυμόμαστε αυτά τα χρόνια το ’10 το ’11,  το’12  το 13’ το '14 και δεν ξέρω αν αντέχουμε και άλλα,   σαν την πιο ζοφερή περίοδο της μεταπολεμικής Ελλάδας.  Θα τα  μνημονεύουμε σαν ένα μελανό χρονικό σημείο της ιστορίας, που υποθήκευσε το μέλλον.

Δεν μπορεί να στηρίζει ο Λαός τη τύχη του σε κάποιους βουλευτές των δύο  κομμάτων της συγκυβέρνησης. Η τύχη του είναι  στα δικά του χέρια.
Τι άλλο θα ζήσουμε…  και δυστυχώς αυτό που ζούμε δεν είναι πόλεμος,  ο πόλεμος έχει αρχή και τέλος. Έχει συμμετοχή, έχει μάχες έχει νίκες και ήττες. Έχει προ και μετά. Συντρίμμια και ανοικοδόμηση. Ο πόλεμος έχει μετρήσιμο χρόνο. Η λήξη του πολέμου, σε βρίσκει στην αφετηρία για μια νέα αρχή, δύσκολη όπως κάθε αρχή, αλλά και ελπιδοφόρα.
Λοιμοί σεισμοί καταποντισμοί, ωχριούν μπροστά στο απροσδιόριστο του χρόνου, μιας  κρίσης, που ό,τι ανοίγεται μπροστά μας το έχει ήδη υποθηκεύσει.
Ζούμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Οι βεβαιότητες του παρελθόντος, έμειναν για να νανουρίζουν τις ώρες των διαλειμμάτων. ΟΧΙ ακόμα δεν έχουμε πόλεμο, όσο όμως η πορεία βρίσκεται εκτός χρονικών οριζόντων, οι διαδικασίες είναι βέβαιο ότι θα επιταχυνθούν.

Ας επανέλθουμε  από εκεί που ξεκινήσαμε.  Ένα βιβλίο γι’ αυτές τις δύσκολες ώρες, όχι για να ξεχάσουμε αλλά για να αντέξουμε.  Ζήτησα τη συνδρομή της φίλης μου, συγγραφέα και βιβλιοκριτικού Ελένης Γκίκα. με παρέπεμψε στο πιο αισιόδοξο βιβλίο της γης «Ο ευαίσθητος εαυτός» του Μπορις Σιρούλνιν

«Στην ιστορία μιας ζωής, δεν έχουμε παρά ένα πρόβλημα να λύσουμε: το πρόβλημα που δίνει νόημα στην ύπαρξή μας και επιβάλλει ένα στιλ στις σχέσεις μας».
Μπορεί να ακούγεται πολυτελές πλεονέκτημα αλλά αποτελεί βασικό δομικό υλικό της ψυχοσύνθεσης και της υπαρξιακής ραχοκοκαλιάς μας. Μπορεί να φαίνεται ως επακόλουθο μιας πορείας, αλλ’ είναι αυτός καθ’ εαυτός ο σχεδιασμός της πορείας. Δίχως νόημα ύπαρξης, η ζωή γίνεται αδιάβατη. Αποδεικνύεται έρημος.
Η ανάκαμψη δεν είναι ουτοπία, υποστηρίζει ο συγγραφέας και ψυχίατρος. Στηρίζοντας ολόκληρο το βιβλίο στο τι είναι, τελικά, αυτό που κάνει άλλους ν’ αντέχουν και κάποιους άλλους να καταποντίζονται στα τάρταρα, να χάνονται.
Η μαγική έννοια της ανθεκτικότητας, ευθύνεται για όλα αυτά.
Και για τον Σιρούλνικ «ανθεκτικότητα» σημαίνει τη δυνατότητα που έχει ένα πρόσωπο αντιμέτωπο με οδυνηρές καταστάσεις να κινητοποιεί μηχανισμούς άμυνας που του επιτρέπουν να απορροφήσει το σοκ, να αντεπεξέλθει και να αντλήσει από αυτό οφέλη.
Και επειδή «γράφουμε με αυτό που είμαστε» το βιβλίο του είναι ακριβώς αυτό: φαναράκι που υποδεικνύει με τον πιο μεταξωτό τρόπο, το πώς θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε την οδύνη. Διότι τραύματα υπάρχουν για τον καθένα, και περισσότερο από μια φορά στη ζωή.

Με τη μονιμότητα στο δημόσιο, δεν κερδίζεται η αιώνια ζωή

Είναι οι μέρες που περισσεύουν οι ευχές. Δεν ζητήσαμε  τον ουρανό με τ’ άστρα   απ’ αυτή τη ζωή, απλά πράγματα ευχόμαστε να ζήσουμε. Την  ελευθερία,  την ειρήνη και μια ανθρώπινη ζωή. Δυστυχώς λύσαμε τα δύσκολα και κολλήσαμε στα απλά. Τώρα θα μου πείτε, τα δύσκολα τα λύσανε άνθρωποι προσηλωμένοι στην επιστήμη τους και στην κοινωνία, τα απλά τα ανέλαβαν εργολαβικά οι πολιτικοί,   κάνοντας κύκλους,  γύρω από τον εαυτό τους  και το μικρόκοσμο τους.  Το αποτέλεσμα; Πάντα μια τρύπα  στο νερό.

Ο Μητσοτάκης απειλεί και πάλι ,στέλνει εσπευσμένα τους ελεγκτές  δημόσιας διοίκησης για να επανελέγξουν τις συμβάσεις  των αορίστου χρόνου υπάλληλων. Αυτή η ομάδα των εργαζομένων «αορίστου χρόνου» -   τι όρος και αυτός -    που εκτελείται  πρώτη,  είναι   ίσως η πιο ταλαιπωρημένη ομάδα εργαζομένων του δημοσίου. Έχουν ζήσει την απόλυτη παράνοια  της εξουσίας, κεντρικής και τοπικής,  που  για πολλά χρόνια τους είχαν ομήρους  υπό τον φόβο της δαμόκλειου σπάθης της απόλυσης. Όταν τελικά  με νόμο του κράτους  πέρασαν το κατώφλι της μονιμότητας, ήρθε  ο «αριστερός» υπουργός πρώτα και στην συνέχεια ο υιός Μητσοτάκη,   να τους δείξει με το δάκτυλο, αυτούς πρώτους και πάλι, αφού  διέθεταν  όλα εκείνα τα προσόντα της αντοχής,  στην ταλαιπωρία και  είχαν μεγάλη προϋπηρεσία στην  ανασφάλεια. Το παρακάτω κείμενο, λίγο πριν τους αγκαλιάσει  το ελληνικό κράτος σφικτά, τόσο,  που να τους να τους πνίξει…  Τότε κυνηγούσαν την μονιμότητα, σήμερα αποδεικνύεται περίτρανα ότι  μονιμότητα διαθέτει μόνο ο θάνατος.

Μέρες που είναι να τους τονώσω το ηθικό και να τους βάλω στα χείλη, στην περίπτωση που τα πράγματα δεν έρθουν όπως τα επιθυμούν, ότι σε τελική ανάλυση δεν χάθηκε και ο κόσμος.

Έχω γράψει ότι μια ζωή με κυνηγούσε το εφήμερο, η πορεία μου όμως αποδεικνύει ότι εγώ κατά βάθος το κυνηγάω.
Έχω την ευτυχία να ανήκω στην ομάδα των συμβασιούχων, αορίστου χρόνου. Βιοποριστικές ανάγκες και χρονικές συγκυρίες, με οδήγησαν σ’ αυτό το περιβάλλον, που εκτός από στασιμότητα και μια θεωρητική ασφάλεια, μέσα στην ανασφάλεια, τίποτε παραπάνω δεν μπορεί να σου προσφέρει.
Ελπίδα όλων των συνάδελφων μου, είναι η μονιμοποίηση, εξαιρώ τον εαυτό μου απ’ αυτήν την προοπτική, φαντάζομαι ότι η προσωπική ομηρία από εκεί αρχίζει.
Αυτή η τακτοποίηση της μονιμότητας με τρομάζει, έχω βαθύτατα ριζωμένη, την αίσθηση του παροδικού, αισθάνομαι περαστικός από παντού, δεν λέω για τη ζωή, αυτό δεν θέλω να το σκέφτομαι.
Καταλαβαίνω την αγωνιά των συνάδελφων ύστερα απ’ αυτό το καθεστώς ανασφάλειας που βιώνουν τόσα χρόνια, προσωπικά όμως μου φαίνονται εντελώς ξένα όλα αυτά. Για μένα η ζωή είναι κίνηση, ροή αγώνας. Είναι διαρκής αναζήτηση αναίρεση και αμφισβήτηση. Μονιμότητα διαθέτει μόνο ο θάνατος.  

Επειδή οι άνθρωποι είναι περαστικοί, καλό είναι να αποφεύγουν την μονιμότητα. Μου λένε ότι αυτό το αμάξι κρατάει μια ζωή και με πιάνει τρόμος. Τι θα πει μια ζωή, μια ζωή κρατάνε οι άνθρωποι και όλα τα άλλα πρέπει να τ’ αλλάζουν.
Η μονιμότητα δεν είναι απλώς μια υπαλληλική ιδιότητα. Είναι μια διαφορετική έννοια του χρόνου και της ζωής.
Το αφιερώνω στους ταλαιπωρημένους συναδέλφου και τους υπενθυμίζω ότι με τη μονιμότητα στο δημόσιο δεν κερδίζουμε και την αιώνια ζωή.

Με σχετική εκτίμηση και ανείπωτη οργή

Τελικά η κάθε γενιά έχει το δικό της Πολυτεχνείο. Κάθε γενιά γίνεται θύτης και θύμα ταυτόχρονα. Ας ευχηθούμε να διακοπεί κάποια στιγμή αυτό το γαϊτανάκι της ιστορίας και το νέο Πολυτεχνείο να δικαιώσει τον αγώνα των παιδιών μας. Έχουν γραφτεί πολλά. Το «Πολυτεχνείο» όμως, θα παραμένει η κορυφαία αντιστασιακή πράξη της γενιάς μου. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι εκείνη η εξέγερση του Νοέμβρη του 1973 σήμανε το τέλος της Χούντας.

Αυτή η γενιά κάθε τέτοια μέρα ακούει το προσκλητήριο των νεκρών της. Των παιδιών που θυσιάστηκαν για ελευθερία και δημοκρατία. Την έκανε η γενιά μας την θυσία. Γι΄ αυτό σήμερα βλαστημάω. Έχει κι’ αυτή παράσημα αντίστασης όπως και η προηγούμενη. Η κατάληξη τελικά δεν δικαιώνει τον αγώνα. Οι πατεράδες μας για ανταμοιβή φορτώθηκαν μια χούντα και οδηγήθηκαν στα ξερονήσια και εμείς χαμένοι γυρεύαμε  ταυτότητα... μέχρι που ήρθε η τρόικα…
Τιμούμε και σεβόμαστε τους αγώνες που δώσατε με το σύνθημα "ψωμί, παιδεία, ελευθερία", γράφει ο Θάνος Δημάδης, μα περισσότερο αναγνωρίζουμε τα κίνητρα του ξεσηκωμού σας για να γίνει η Ελλάδα μία δημοκρατικά ευνομούμενη χώρα και να απαλλαγεί από ένα καθεστώς που είχε βάλει τη χώρα στο «γύψο». Αυτό όμως δεν μας εμποδίζει από το να σας θεωρούμε ως τη γενιά εκείνη που προκάλεσε, μετέπειτα, τη μεγαλύτερη πληγή στην νεώτερη Ελλάδα.

Τα κύματα της ιστορίας ετοιμάζονται να σας ξεβράσουν στη στεριά. Με απόλυτα δική σας ευθύνη. Η ιστορικότητα της γενιάς σας τείνει να καταστεί συνώνυμη με όλα όσα αφήνετε χρόνο με το χρόνο πίσω σας, μία μεταπολιτευτική Ελλάδα παρηκμασμένη, βουτηγμένη στα λασπόνερα της διαφθοράς, εγκλωβισμένη στο βούρκο της φαυλότητας. Από οραματιστές της Δημοκρατικής αλλαγής μετεξελιχθήκατε σε διαχειριστές της εθνικής μας κακοδαιμονίας, δημιούργημα δικό σας. Από νέους εμπνευσμένους αντεξουσιαστές μετατραπήκατε σε αυτάρεσκους επιβήτορες της εξουσίας. Από ελπίδα που ήσασταν για την Ελλάδα αποδειχθήκατε στο μεγαλύτερο εφιάλτη για την χώρα και τους πολίτες της.
Οι ευθύνες σας είναι ανυπέρβλητες. Και δεν παραγράφονται. Και βαρύνουν κατά κύριο λόγο όλους εσάς που εξαργυρώσατε την ιστορική υπόσταση της γενιάς σας για να πλουτίσετε, να γίνετε οικονομικά ισχυροί, να καπαρώσετε μία θεσούλα εξουσίας. Δεν το κάνατε όλοι. Το κάνετε όμως πολλοί από εσάς. Και πρώτοι εσείς έχετε χρέος σήμερα, μία τέτοια μέρα, να ζητήσετε μία συγνώμη.
Μία συγνώμη προς εμάς, προς τα παιδιά σας, τις επόμενες γενεές της Ελλάδας του αύριο που ήδη καλούνται να ξεπλύνουν τα δικά σας αμαρτήματα και να καθαρίσουν το βρώμικο μέτωπο μίας Δημοκρατίας, για την οποία αφότου αγωνιστήκατε στη συνέχεια εσείς οι ίδιοι βιάσατε και ξεφτιλίσατε.
Όμως μία συγνώμη δεν είναι πια αρκετή. Η σημερινή πολιτική, κοινωνική και οικονομική χρεοκοπία της Ελλάδας φέρει τη δική σας υπογραφή και σφραγίδα. Αυτήν την Ελλάδα μάς παραδίδετε σήμερα. Επιτρέψτε μας τουλάχιστον να την ξαναχτίσουμε από την αρχή. Και, φυσικά, χωρίς εσάς.
Με σχετική εκτίμηση και ανείπωτη οργή.

Στα μάτια των παιδιών διαβάζουμε ποιο πρέπει να είναι το Πολυτεχνείο του σήμερα. Και από τα μάτια αυτά παίρνουμε εντολές και ελπίδα να συνεχίσουμε. Τώρα εμείς και αύριο εκείνα. Για τα δικά τους παιδιά. Για τα παιδιά κάθε εποχής. Για το μέλλον. Για το όνειρο. Για έναν καλύτερο κόσμο.
Ναι, αυτό το Πολυτεχνείο κάθε που κοιτάς τα μάτια των παιδιών ανασταίνεται».