Τελευταία σελίδα αριστερά

Κάθε χρόνο θυμόμαστε λίγο παραπάνω και δημιουργούμε λίγο λιγότερο. Και κάπως έτσι, η μνήμη έγινε το πιο βολικό μας άλλοθι. Κάθε Οκτώβρη, βγαίνει η χώρα στους δρόμους να θυμηθεί. Σημαίες, μπάντες, μαθητές σε ίσιες γραμμές, πολιτικοί σε στραβές. Μια τελετουργία που μυρίζει ναφθαλίνη και βεβαιότητα. Η Ελλάδα γιορτάζει ξανά τη μνήμη της, σαν να φοβάται να συναντήσει το παρόν της. Κάθε χρόνο τα ίδια. Στεφάνια, ομιλίες, σιωπηλές στιγμές που μοιάζουν περισσότερο με ρουτίνα παρά με τιμή. Κάθε σχολείο ένα μικρό υπουργείο εθνικής ανάτασης. Κάθε πλατεία, ένα πρόχειρο Ηρώο. Κι η χώρα, σ’ ένα αέναο replay, να χειροκροτεί τον εαυτό της. Δεν είναι πως δεν σεβόμαστε το παρελθόν. Είναι πως δεν ξέρουμε τι να κάνουμε με το παρόν. Προτιμάμε τις αναμνήσεις από τις ιδέες. Τις πομπές από τα έργα. Τις φωτογραφίες από την ευθύνη. Έχουμε γίνει ένας λαός που ποζάρει μπροστά στην Ιστορία αντί να τη συνεχίζει. Στις παρελάσεις δεν προχωρά η Ιστορία, απλώς κάνει κύκλους γύρω από τον εαυτό της. Όσο εμείς βαδίζουμε με...

  Μερικές φορές η πιο δυνατή σημαία είναι αυτή που δεν υψώνεται. Γιατί η αγάπη για τον τόπο δεν μετριέται σε μέτρα υφάσματος, αλλά σε βάθος ψυχής. Κάθε Οκτώβρη, οι οθόνες γεμίζουν σημαίες. Μπλε, καθαρές, άκαπνες. Σαν φαντάσματα που χορεύουν στο διαδίκτυο, προσπαθούν να θυμίσουν ποιος αγαπά περισσότερο την πατρίδα. Μα ο αληθινός πατριωτισμός δεν είναι θέαμα. Είναι ήσυχη στάση, σιωπηλή παρουσία, καρδιά που ξέρει. Δεν είναι φωτογραφία, ούτε διαγωνισμός υπερηφάνειας. Είναι τρόπος να στέκεσαι στον κόσμο Εμείς, που δεν κρεμάμε σημαίες, που δεν παρελαύνουμε, που δεν δακρύζουμε ακούγοντας τον ύμνο, δεν αγαπάμε λιγότερο τον τόπο μας. Τον αγαπάμε αλλιώς. Όχι με θόρυβο, αλλά με επίγνωση. Τον αγαπάμε, μέσα από τη μουσική του Χατζιδάκι, που ψιθυρίζει την ευαισθησία των πραγμάτων και του Θεοδωράκη, που σηκώνει τη φωνή της δικαιοσύνης και της μνήμης. Μέσα από το φως του Ελύτη, τη σιωπηλή αντοχή του Ρίτσου, τα λόγια και τα έργα εκείνων που κράτησαν ζωντανή την ψυχή αυτού του τόπου χωρίς να χρειαστ...

Γι’ αυτό κοιτάζω πίσω. Όχι γιατί νοσταλγώ, αλλά γιατί δεν αντέχω το βάρος του παρόντος. Γυρίζω το βλέμμα εκεί όπου τα πράγματα, όσο δύσκολα κι αν ήταν, είχαν ακόμα προσανατολισμό. Ζω σ’ έναν τόπο όπου η απάτη έγινε μέτρο ευφυΐας, κι η πολιτική σκηνή, ένα θέατρο χωρίς θεατές. Σε μια χώρα που ξόδεψε την αξιοπρέπεια της σε βουλευτικά καθίσματα, σε πρόσωπα που πλούτισαν με τη φθορά των άλλων. Θα ήθελα να απαγορεύσω την επιστροφή. Μα το παρόν δεν αφήνει χώρο για βήματα μπροστά. Ο φόβος για το αύριο γεννιέται μέσα στη σιωπή του σήμερα, και το μέλλον μοιάζει με πόρτα που δεν ανοίγει. Κάποτε υπήρχε μια βεβαιότητα, κάθε μέρα κουβαλούσε ένα μέτρο φως παραπάνω. Τώρα, το φως λιγοστεύει, και γι’ αυτό επιστρέφω στα σκοτεινά, να το αναζητήσω. Δεν εξωραΐζω το χθες. Το πλησιάζω όπως αγγίζεις ένα παλιό τραύμα, για να δεις αν ακόμη πονά. Η μνήμη δεν είναι παρηγοριά, είναι εργαλείο επιβίωσης. Στις αποθήκες του χρόνου στέκουν οι εικόνες, στοιβαγμένες, πρόθυμες να σου θυμίσουν πως κάποτε υπήρξες. Κι αν τις ...

Όσο περνούν τα χρόνια, μαθαίνεις να μη φοβάσαι τη σιωπή. Στην αρχή σε τρομάζει, γιατί μέσα της ακούς όσα δεν τόλμησες ποτέ να πεις. Ύστερα τη συνηθίζεις. Και κάποια στιγμή τη χρειάζεσαι. Κάποτε πίστευα πως η μοναξιά είναι τιμωρία. Τώρα τη βλέπω σαν καθρέφτη. Ό,τι κι αν κρύψεις, θα στο επιστρέψει. Εκεί, μέσα στο απόλυτο αθόρυβο, μαθαίνεις ποιος είσαι χωρίς χειροκρότημα. Δεν είναι εύκολο. Είναι, όμως, αληθινό. Ο φόβος της μοναξιάς δεν είναι φόβος για τους άλλους. Είναι φόβος για τον εαυτό σου. Γι’ αυτό και τόσοι άνθρωποι γεμίζουν τη ζωή τους με θόρυβο, με παρέες που δεν ακούν, με λόγια που δεν λένε τίποτα. Μένουν διαρκώς «μαζί», μόνο και μόνο για να μην χρειαστεί να συναντήσουν τον εαυτό τους. Η σιωπή τρομάζει γιατί δεν έχει έξοδο κινδύνου. Και όμως, μόνο εκεί, μέσα στην ησυχία, ξαναβρίσκεις όσους άξιζαν. Οι απόντες έρχονται ήσυχα, χωρίς δράματα. Ένα βλέμμα, μια φράση, ένας στίχος της Γώγου, «ξέρω πως ποτέ δε σημαδεύουνε στα πόδια». Η μοναξιά, όταν την περάσεις απέναντι, γίνεται σπίτι. Δ...

Παραμονές εθνικής επετείου. Οι σημαίες ξαναβγαίνουν στα μπαλκόνια, πλυμένες και σιδερωμένες, σαν να μπορούν να ξεπλύνουν κι εμάς από τις ενοχές μας. Κι όμως, κάθε φορά που τις βλέπω, το μπλε με βαραίνει. Όχι γιατί φταίει το χρώμα, αλλά γιατί φταίμε εμείς. Εμείς που το φορέσαμε σε λάβαρα μίσους, σε παρελάσεις τυφλής υπακοής, σε πορείες όπου η Ιστορία σέρνεται πίσω από συνθήματα. Το μπλε δεν φταίει, είναι της θάλασσας και του ουρανού. Εμείς το λεκιάσαμε. Έτσι χάνονται οι λέξεις, έτσι στραβώνει το φως. Κι όμως, κάθε φορά επιστρέφουν μέσα μου εκείνοι. Οι νέοι με τα «πρησμένα γόνατα», που τόλμησαν να κρατήσουν τη σημαία αλλιώς. Όχι για την πατρίδα που φώναζε, αλλά για την πατρίδα που πονούσε. Αυτοί είναι το μπλε της ελευθερίας. Αυτοί που έμαθαν πως η σημαία δεν χρειάζεται φρουρούς, χρειάζεται συνείδηση. Και πως η αγάπη για τον τόπο δεν μετριέται με παρελάσεις, αλλά με πράξεις ανθρωπιάς. Αν με ρωτήσεις αν υπάρχει ελπίδα, θα σου πω πως ναι, δεν φαίνεται όμως με την πρώτη ματιά. Χρειάζετ...