Παρασκευή 6 Μαΐου 2011

Αφού πρέπει να μεγαλώσουμε …

Για τον χρόνο και σήμερα παραμονές γενεθλίων μέχρι την επανεκκίνηση. Για το χρόνο που το μετράμε ανάλογα με την μνήμη, για το χρόνο που αν δεν πάμε με το ρολόι, μπορεί και να μην είναι αδυσώπητος. «Και σαράντα πήγα και έφυγα», έγραφα πριν δέκα χρόνια και πενήντα πήγα και έφυγα τρέχοντας, γράφω σήμερα, ψάχνοντας αλλού την ηλικία μου. Το χρόνο δεν τον μετράμε πλέον με κεριά γενεθλίων. Το χρόνο τώρα τον μετράμε με απουσίες.
Μεγαλώνουμε περιστρεφόμενοι γύρω από τον ίδιο άξονα. Δεν αλλάζουμε, ο εαυτός μας ξανά. Σε μια ισορροπία εύθραυστη και προσποιούμενη και με τη θεωρία πάντοτε στο τσεπάκι, να ντύνει την πράξη, να μας δικαιολογεί τα βήματα. Που δεν μετρήσαμε και τα κάναμε. Που όλα τα λογαριάσαμε, φοβηθήκαμε τελικά και δεν τα κάναμε, μία η άλλη!

Με απουσίες μετράμε τον χρόνο. Με ονόματα που σβήνουμε. Με φίλους που χάθηκαν, που έγιναν ξένοι, που έφυγαν απ’ τη ζωή τη δική τους και τη δική μας. Με έρωτες που μαράθηκαν, με έρωτες που τελείωσαν άδοξα., με γεγονότα που ξεθώριασαν από το χρόνο.
Θυμάστε ένα κείμενο που έγραψα παλιότερα για τις ευεργετικές επιπτώσεις της πρεσβυωπίας; Ε! λοιπόν αυτή η καλπάζουσα πρεσβυωπία, που λειτουργεί σε αντιστάθμισμα του χρόνου του αδυσώπητου, σβήνει πολλά από τα μελαγχολικά σημάδια του. Αφαιρεί στα δικά μας, στραβά μάτια πολλά χρόνια που μας επιβαρύνουν. Στον καθρέπτη συνεχίζουμε να βλέπουμε, αφού δεν βλέπουμε, καστανά τα γκρίζα μας μαλλιά και χωρίς ίχνος ρυτίδας το σκαμμένο πρόσωπο μας. Μας ενεργοποιεί τη μνήμη και αυτό είναι, μεγάλο πλεονέκτημα στην ανηφόρα της ζωής.
Για το χρόνο και σήμερα που κάποιοι λένε ότι τρέχει, εμείς όμως εκεί, στάσιμοι, καρφωμένοι στο σημείο που το μυαλό άφησε να το παρασύρουν όλοι οι δυνατοί άνεμοι για να έχει να λέει για τα ταξίδια. Ακίνητοι και φευγάτοι. Σιγά τι είναι τα χρόνια. Αποσυμπιεσμένες στιγμές κατά μια έννοια. Αφού πρέπει να μεγαλώσουμε, ας το κάνουμε με λίγη αξιοπρέπεια.

Πέμπτη 5 Μαΐου 2011

Αν δεν υπήρχε χρόνος…

Αν δεν υπήρχε ο χρόνος, πολλά απ’ αυτά που κατά καιρούς έχω γράψει, θα τα είχα αποκηρύξει. Υπάρχει όμως ο χρόνος; Σύμφωνα με την ερμηνεία του όρου, χρόνος εννοείται «η ακαθόριστη κίνηση της ύπαρξης και των γεγονότων στο παρελθόν, το παρόν, και το μέλλον, θεωρούμενη ως σύνολο».
Ωστόσο φαίνεται να υπάρχουν στιγμές, που ο χρόνος περνά πιο αργά ή πιο γρήγορα.
Περιμένοντας κάτι καρφώνοντας το βλέμμα στο ρολόι, αισθανόμαστε ο χρόνος να κυλά αργά.
Όταν είμαστε σε ερωτικό ραντεβού μας κάνει εντύπωση στο τέλος «πώς πέρασε η ώρα τόσο γρήγορα»
Όταν κερδίζει η ομάδα μας και αγωνιούμε πότε θα σφυρίξει ο διαιτητής, τα δευτερόλεπτα μοιάζουν ώρες, αντίθετα όταν χάνουμε το ρολόι τρέχει τρελά.
Παιδιά, οι διακοπές μας τα καλοκαίρια ήταν μεγάλες, ενώ στη μέση ηλικία ο χρόνος των διακοπών μας φαίνεται ελάχιστος.
Κάποιος που εκτελεί ελεύθερη πτώση τριών δευτερολέπτων, νιώθει πως έπεφτε για διπλάσιο σχεδόν χρόνο και η πτώση από μοτοσικλέτα περιγράφεται ως κινηματογραφική από τον αναβάτη σε περίπτωση ατυχήματος.
Ο χρόνος φαίνεται να καταγράφεται στην ανθρώπινη συνείδηση σε μονάδες μνήμης.

«Το αίνιγμα του χρόνου είναι εν μέρει το αίνιγμα της έναρξης, γιατί εκεί βρίσκεται η βάση του παρελθόντος. Η έναρξη είναι το παρελθόν. Ωστόσο, καθημερινά γίνεται μια νέα έναρξη μέσα στην περιοδική κίνηση της ημέρας. Βάσει της σύλληψης του Γκίνγκελ, το σύνολο όλων αυτών των επαναλαμβανόμενων ενάρξεων το αποκαλούμε χρόνο. Ζούμε στο χρόνο και καθημερινά βιώνουμε τη νέα έναρξη σε κάθε έργο που αναλαμβάνουμε να εκπληρώσουμε. Εκείνο που λείπει κατά την άποψή του είναι το γεγονός ότι η ανθρωπότητα δεν κατανοεί τη μαγεία της νέας έναρξης, δηλαδή την αέναη μετάβαση από το παρελθόν στο παρόν».

«Τι είναι, λοιπόν, ο χρόνος; Αν δε με ρωτά κανείς, γνωρίζω. Αν, όμως,, θέλω να το εξηγήσω σε κάποιον που με ρωτά, δε γνωρίζω. Αλλά σε κάθε περίπτωση τολμώ να πω πως τούτο γνωρίζω Αν τίποτε δεν τελείωνε, δε θα υπήρχε παρελθόν. Αν τίποτε δεν πλησίαζε, δε θα υπήρχε μέλλον. Αν τίποτε δεν υπήρχε, δε θα υπήρχε και παρόν. Όμως, πώς είναι δυνατόν να υπάρχει το παρελθόν και το μέλλον, αφού τo παρελθόν πέρασε και το μέλλον δεν έχει έρθει ακόμη; Από την άλλη, αν το παρόν ήταν πάντα παρόν και δεν κυλούσε, το παρελθόν δε θα ήταν χρόνος αλλά αιωνιότητα αλλά, αν ήταν το παρόν μόνο χρόνος, γιατί κυλά στο παρελθόν, πώς μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει; Υπάρχει, μόνον γιατί κάποια στιγμή θα πάψει να υπάρχει. To μόνο, λοιπόν, που μπορούμε να βεβαιώσουμε είναι ότι ο χρόνος οδηγεί στη μη-ύπαρξη. -Άγιος Αυγουστίνος».

Όλα τα παραπάνω, αποσπάσματα από επιστημονικούς και φιλοσοφικούς προβληματισμούς, στην δεδομένη χρονική στιγμή, δεν είναι τίποτα άλλο από ασκήσεις άμυνας ενόψει των γενεθλίων που πλησιάζουν. Ασκήσεις μνήμης για να μπορούμε να πούμε τι ωραία που μεγαλώνουμε και ο χρόνος με μια καλή προσπάθεια να μπορεί να καθυστερήσει.

Τετάρτη 4 Μαΐου 2011

Το νησί της Ναυσικάς δεν μπορεί να λείπει από τον μύθο

Είναι η 6η φορά και η αφορμή μου δόθηκε από τον πρόσφατο θάνατο του Λάκη Σάντα και του Θανάση Βέγγου, αμφότεροι επίτιμοι δημότες του Δήμου μας. Καμία διαφωνία ορθά ο πρώην Δήμος Κερκυραίων τους τίμησε για την μεγάλη τους προσφορά. Το νησί της μουσική όμως, όπως θέλουμε να αποκαλούμαστε, θα έπρεπε να έχει τιμήσει και τον μεγάλο Μίκη Θεοδωράκη. Και για να γίνω πιο χρήσιμος. Θα πρέπει να τον τιμήσει. Όσο υπάρχει χρόνος, δεν θα σταματήσω να επαναφέρω την πρόταση.
Οι μύθοι μεγαλώνουνε αλλά μένουν πάντα νέοι. Μίκης Θεοδωράκης. Μπροστά στην μαγεία της δημιουργίας, τα λόγια ωχριούν.
Στο ένθετο της «Οδύσσειας», τελευταίο δίσκο του μεγάλου Έλληνα σύνθετη, σε στίχους Κώστα Καρτελιά και ερμηνεύτρια τη Μαρία Φαραντούρη, διαβάζουμε:
Οδύσσεια θα μπορούσε να σημαίνει το μεγάλο ταξίδι του Μίκη Θεοδωράκη στη θάλασσα της μουσικής, που ξεκίνησε όταν έγραψε το πρώτο τραγούδι στην Πάτρα, το 1937, σε ηλικία 12 ετών, έως το πιο πρόσφατο σταθμό, τον Απρίλιο του 2006, σε ηλικία 81 ετών, όταν συνέθεσε τα 14 τραγούδια αυτής της οδύσσειας. Τότε που ένας νέος ποιητής, ο Κώστας Καρτελιάς, άφησε διακριτικά ένα φάκελο, ο οποίος βρέθηκε την επομένη το πρωί πάνω στο γραφείο του σύνθετη και, μόλις εκείνος τον άνοιξε και διάβασε τα πρώτα ποιήματα:
«Ένοιωσα και πάλι το γνωστό παλιό σκίρτημα στην καρδιά μου και χωρίς να το πολυσκεφτώ, άρχισα να χαράζω πεντάγραμμα στα περιθώρια του κειμένου και να τα γεμίζω με νότες. Θέλω να πιστεύω ότι ο απλός ανάγνωσης και φυσικά ο ακροατής αυτών των τραγουδιών, θα με δικαιώσει για την επιλογή μου και θα καταλάβει τι ήταν αυτό που έκανε να σκιρτήσει μια καρδιά βαρυφορτωμένη από τον χρόνο «λέει ο ίδιος».
Ο συνθέτης έντυσε με μουσικές ανάσες τους πραγματικά εξαιρετικούς στίχους σ’ αυτόν το σταθμό της μεγάλης του πορείας.
«γιατί στην πόλη αυτή δεν γνώριζα κανένα, γιατί στην πόλη αυτή εγώ ήμουν ο κανένας», «…και τα όνειρα μου τα μικρά κι απειλημένα», «έχουν τα όνειρα αρώματα, που λες, θα γίνω κλεφτής να τους κλέβω μυρωδιές…», «εμένα η Μοίρα μου όταν έριχνε τα ζάρια, είχε μαλώσει το πρωί με το Θεό», «είναι πολλές οι μουσικές να τις αντέξεις όταν το πέλαγος βαλθεί να τραγουδά».
Ήταν η πέμπτη φορά, που με τα παραπάνω απευθύνθηκα προς κάθε αρμόδιο, σήμερα είναι η 6η. Έχω την περιέργεια, να δω σε ποιον αριθμό θα σταματήσω. Να δω, αν η οδύσσεια, για τον Μίκη θα έχει σταθμό και στο νησί της Ναυσικάς.

\

Τρίτη 3 Μαΐου 2011

«Γράφω μὲ δέος γιὰ τὸν Σάντα»

Ο Λάκης Σάντας έφυγε αθόρυβα, όπως έζησε όλη του τη ζωή. Σαν ελάχιστο φόρο τιμής η στήλη δημοσιεύει αποσπάσματα από ένα κείμενο που έγραψε ο Ηλίας Πετρόπουλος, το 1992, για να θυμηθούν οι παλαιότεροι και να μάθουν οι νεότεροι.
«Κάθε φορά πού μὲ ἐπισκέπτεται ἕνας ἄγνωστός μου φοιτητής, τὸν ρωτάω ἂν ξέρει τὸν Λάκη Σάντα. Ἡ ἀπάντηση εἶναι πάντα ἀρνητική.
Ἡ ἔλλειψη ἱστορικῆς μνήμης, πού τόσο χαρακτηρίζει τὸν νεοέλληνα, ἀποδεικνύει ὅτι ὁ λαὸς μας πῆρε τὸ κακὸ μονοπάτι. Ὁ Σάντας, μαζὶ μὲ τὸν Γλέζο, ἐπιτέλεσαν μίαν ἐθνικὴ ἡρωϊκὴ πράξη. Καὶ πιὸ συγκεκριμένα, ὁ Σάντας καὶ ὁ Γλέζος εἶναι οἱ πρῶτοι ἀγωνιστές, πού ξεκίνησαν τὴν Ἀντίσταση κατὰ τῶν χιτλερικῶν, ἀνὰ τὴν Εὐρώπη. Αὐτὸ ἔγινε τὴν νύχτα 30/31 Μαῒου 1941
Πάντα μου ἐπιθυμοῦσα νὰ γνωρίσω τὸν Σάντα, ἄλλα τὸ ὄνειρο αὐτὸ δὲ γινότανε νὰ πραγματοποιηθεῖ γιατί ὁ Σάντας εἶχε καταφύγει, τὸ 1951, στὸν Καναδά, ὅπου ἔμεινε δώδεκα χρόνια. Τελικῶς, πρὶν εἴκοσι χρόνια, πέσαμε στὴν ἴδια φυλακὴ μὲ τὸν Σάντα. Κι ἐκεῖ φούντωσε ἡ ἔντονη φιλία μας. Ἀπ’ ὅ,τι θυμᾶμαι, ἡ ἰδιόρρυθμη αὐτὴ φιλία — ἀνάμεσα σ’ ἕναν ἀναρχικὸ κι ἕναν κομουνιστὴ - παραξένευε ἰδιαιτέρως τοὺς ἄλλους πολιτικοὺς κρατουμένους. Ὅμως, ὁ Σάντας εἶναι ἕνας ἄντρας πού δὲν κωλώνει μπροστὰ σὲ τέτοιες λεπτομέρειες…Γράφω μὲ ἀγάπη γιὰ τὸν Σάντα.
Λατρεύω τὶς ἀφηγήσεις. Ὁ Λάκης Σάντας εἶναι…γεννημένος ἀφηγητής. Γιὰ νὰ εἶσαι σπουδαῖος ἀφηγητὴς πρέπει νάχεις βιώματα καὶ ἐμπειρίες. Ὁ Σάντας ἔζησε μιὰ ζωὴ γεμάτη. Γι’ αυτὸ καὶ μὲ γοήτευε μὲ τὶς ἀφηγήσεις του. Περάσαμε μέρες καὶ μέρες, κλεισμένοι στὸ κελί μου, αὐτὸς μιλώντας κι ἐγώ ἀκούγοντας. Ὁ Λάκης μιλάει μὲ πάθος, γιατί εἶναι φλογερὸς ἄνθρωπος, γιατί εἶναι αὐθόρμητος καὶ τζόρας.
Γράφω γιὰ νὰ τιμήσω τὸν Σάντα.

Τὴν ἐποχὴ πού ὁ Λάκης Σάντας καὶ ὁ Μανόλης Γλέζος κατέβαζαν τὴν σημαία μὲ τὴν σβάστικα δὲν ἀνῆκαν στὸ Ε.Α.Μ. Ἡ ἔνταξή τους στὴν Ἀντίσταση ἔγινε τὸ 1942. Ὡστόσο, φαίνεται ὅτι ἤδη ἤσανε ἀριστεροί…Τιμώντας τὸν Σάντα, θέλω νὰ τιμήσω τὴν Ἀντίσταση, τὴν Ἀριστερά, τὴν αἰώνια Ἀριστερά. Σήμερα στὴν χώρα μας, ὅπου τὰ κουρέλια τῆς Νέας Ὀρθοδοξίας, ὅπου οἱ καραγκιόζηδες τοῦ ρατσιστικοῦ ἐθνικισμοῦ, ὅπου οἱ κωλογλεῖφτες τῆς Δεξιᾶς, προσπαθοῦν νὰ δημιουργήσουν ἕνα κλῖμα χαοτικῆς μισαλλοδοξίας, ἡ Ἀριστερὰ παραμένει στὸ ρεῖθρο τῆς πολιτικῆς ζωῆς καὶ — παίρνοντας μίαν ἀνάσα — προετοιμάζει τὴν ἀνασυγκρότησή της. Στὸ πλαίσιο τῆς μπουρζουάδικης δῆθεν-Δημοκρατίας στεκόμαστε ὅλοι μας (μαζὶ καὶ ὁ Σάντας), φαινομενικῶς σαστισμένοι, καὶ περιμένουμε νὰ ξεδιαλύνει ὁ κουρνιαχτὸς πού σηκώθηκε ἀπὸ τὸ γκρέμισμα τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης, πού μὲ ἐπιμονὴ εἶχε προβλέψει ὁ Καστοριάδης. Μέσα σ’ αὐτὴ τὴ θολούρα ὁ Σάντας παρέμεινε ἁγνός, μὴ ὑποκύπτοντας μήτε στὴν ὅποια πολιτικὴ μόδα, μήτε στὰ δολώματα τοῦ ψευτο-ἀριστεροῦ ΠΑΣΟΚ."

Δευτέρα 2 Μαΐου 2011

Ο Μάης του ενικού

Νεκρός, ο Μπιν Λάντεν, σύμφωνα με ανακοίνωση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι αμερικανοί βγήκαν στους δρόμους να πανηγυρίσουν. Να κλάψουμε ή να πανηγυρίσουμε; Νεκρός ο μικρότερος γιος του Καντάφι και τα τρία ανήλικα παιδιά του, ύστερα από Νατοϊκή επιχείρηση στη Λιβύη, να κλάψουμε η να πανηγυρίσουμε. Η ΑΕΚ κυπελλούχος 2010 – 2011, κόλαση το Ολυμπιακό στάδιο, εικόνες ντροπής που έκαναν το γύρω του κόσμου. Να κλάψουμε ή να πανηγυρίσουμε; Την Τετάρτη έρχεται η τρόικα. Η κυβέρνηση εξαγγέλλει τα νέα μέτρα «που θα σώσουν την χώρα από την χρεοκοπία». Να κλάψουμε ή να πανηγυρίσουμε; Πλούσια η επικαιρότητα τις πρώτες ώρες του Μαΐου. Όσο για τα ερωτηματικά του πληθυντικού, μόνο στον ενικό παίρνουν απαντήσεις.
Μπορεί να μη καθορίζουν οι εποχές τους αγώνες, κάποιοι μήνες όμως, έχουν ταυτισθεί μαζί τους. Ο Μάης της Γαλλίας του 1968 άλλαξε το νόημα του πληθυντικού και του ενικού, άλλαξε την γαλλική γλώσσα. Ο πληθυντικός έπαψε να σημαίνει σεβασμό στον συνομιλητή. Και ο ενικός, από δείκτης κατωτερότητας του συνομιλητή, από τότε σημαίνει αποδοχή, φιλία και αλληλεγγύη.
«Τον Μάη λένε πως θα βρέξει» και μπορεί να συμβεί. Τον Μάη όμως δεν χρειάζεται να πουν πως θα ανθίσει και ανθίζουν όλα. Και τα λουλούδια, για να στολίσουν χαρές και πίκρες.
Για τον άπιστο Θωμά έγραφα στο προηγούμενο και μια νέα αναγνώστρια της στήλης, βρήκε δρόμο να εκφράσει, πως βιώνει τη δική της ελευθέρια.

«Η αλήθεια μας υπάρχει στις δικές μας πραγματικές στιγμές που βρίσκονται εκτός πλαισίου, και εκτός ταμπέλας. Είναι στιγμές που ίσως δε μαρτυρήσαμε ποτέ, όμως υπήρξαν και μας καθορίζουν.
Μια ματιά, που ποτέ δεν περίμενες και σου ομολόγησε όσα ευχόσουν ν’ ακούσεις.
Μια νύχτα με πυρετό σ’ ένα νοσοκομείο με σβηστά φώτα και κλειστές πόρτες που ήρθε ο έρωτας και τα κορμιά έκαιγαν.
Μια αλήθεια που έφτασε με ένα τηλεφώνημα απροσδόκητο.
Ένας στίχος που έκανε την παλάμη να ριγήσει, γιατί έλαβε τη μορφή που πόθησες.
Η ελευθερία μας δε ζει στην κανονική μας ζωή, είναι μέσα μας και την φρουρούν ευλαβικά οι στιγμές μας. Οι δικές μας στιγμές, που ζωγραφίστηκαν από βλέμματα, από πόθους, από αγγίγματα, από σκέψεις κι επιθυμίες, που έμειναν στην ψυχή ή βιώθηκαν…»
Ίσως ο πληθυντικός να είναι από ευγένεια, ενικός και μόνο ενικός όμως για τα παραπάνω.
«Όλα σαν όνειρα περνούν» λέει το τραγούδι και το σχόλιο από το θύμα των περικοπών της ΕΡΑ «ιατρείο ασμάτων», επίλογος στο Μάη της χαράς και της λύπης. «Μην ψάχνεις τον κόσμο να βρεις τίποτα. Ό, τι είναι να βρεθεί βρίσκεται ήδη κοντά σου, δίπλα σου, στο απέναντι μπαλκόνι. Όταν πρόκειται να συμβεί η συνάντηση, οι δρόμοι, λες και έχουν συνεννοηθεί, αν και παράλληλοι, προσποιούνται ότι τέμνονται και έρχονται τα βήματα κοντά. Σαν να υπάρχει ένας αόρατος κόσμος μέσα στον κόσμο που κινεί νήματα κι εμείς σαν μαριονέτες οδεύουμε σ’ αυτό που νομίζουμε τυχαίο και τελικά είναι μοίρα. Κι ύστερα; Κι ύστερα όλα σαν όνειρα περνούν, αν δεχτούμε ότι τα όνειρα δεν μένουν πιστά στο δημιουργό τους και όταν ξημερώνει φοράνε τα ρούχα μας και βγαίνουν στους δρόμους αναζητώντας μια δεύτερη ευκαιρία σ’ ένα δεύτερο κορμί. Που επιστρέφει κανείς όταν πρέπει;»
Στο δρόμο του αγώνα. Για να στολίζουν τα μαγιάτικα λουλούδια τις νίκες και τις ήττες μας.

Να ένα δημιουργικό παιχνίδι

Με αφορμή την σύλληψη μαθητών και το σχηματισμό δικογραφίας εναντίον τους από την αστυνομία, για τις κινητοποιήσεις τους, κατά των ιδιωτικών...