«Νέος κάθε μέρα ο ήλιος»

Που βρίσκεις θέματα κάθε μέρα; Συχνή ερώτηση από αναγνώστες της στήλης.
Κάθε στιγμή και θέμα, φτάνει να την προσέξεις. Η ζωή είναι απείρως πλούσια, δεν περιγράφεται. Τα θέματα δεν τελειώνουν ποτέ ούτε φθείρονται «νέος κάθε μέρα ο ήλιος έλεγε ο Ηράκλειτος» εμείς μόνο κουραζόμαστε και ξεφτίζουμε.
Το μυστικό είναι απλό γραφεί ο Νίκος Δήμου. «πρέπει να βιώνεις κάθε στιγμή με τόσο ένταση σαν να είναι η τελευταία σου. Πρέπει να μάθεις ν’ ακούς σαν τους τυφλούς, να βλέπεις σαν τους ζωγράφους, να νοιώθεις σαν τους ερωτευμένους».
Αυτή είναι η ουσία του χρονογραφήματος: η ανάδειξη του καθημερινού, σε σημαντικό, η απόσταξη σημασίας από το ασήμαντο. Ειδήσεις και σχόλια και γεγονότα γεμίζουν τις σελίδες της εφημερίδας. Κάπου όμως όλα αυτά δεν έχουν και πολλή σχέση με τη ζωή. Τα κίτρινα φύλλα του φθινοπώρου μπορεί να είναι η σημαντικότερη είδηση των ημερών. Δύσκολα θα γίνει πρωτοσέλιδος τίτλος.
«Στην εφημερίδα» γράφει ο Δήμου, η ζωή εδρεύει άλλου. Στις μικρές αγγελίες. Τις κηδείες και τους γάμους. Στα «ψιλά» νέα. Τι είναι πιο σημαντικό για έναν άνθρωπο; Μα το ότι γεννιέται, παντρεύεται, μετακομίζει, αγοράζει, ψάχνει δουλειά, φιλενάδα, αυτοκίνητο. Το ότι πουλάει, συνεταιρίζεται, πεθαίνει. Όλα αυτά με στοιχεία των έξι. Εκτός αν είσαι επώνυμος (κι αλίμονο σου τότε!).
Οι πρωτοσέλιδοι τίτλοι συνήθως είναι παιδιά της σκοπιμότητας. Αντικρούονται από τη μια εφημερίδα στην άλλη. Διαψεύδονται επίσημα και ανεπίσημα. Ενώ οι κηδείες κτλ., είναι οι μόνες σίγουρες ειδήσεις στον ελληνικό Τύπο.
Το χρονογράφημα είναι με το μέρος των μικρών, των ταπεινών συμβάντων. Καλλιεργεί την καθημερινότητα, που αντιπροσωπεύει το 99% της ζωής. (Το υπόλοιπο είναι τα “γεγονότα”, τα πρωτοσέλιδα). Και προσπαθεί με στοχασμό, ευαισθησία και ύφος να πλουτίσει τη ζωή με ζωή.
Πριν από έναν αιώνα ο Φρειδερίκος Νίτσε είχε γράψει: "Άλλα εκατό χρόνια εφημερίδες - και όλες οι λέξεις θα βρωμάνε". Είμαι, σίγουρος πως δεν εννοούσε το χρονογράφημα. Γιατί σ' αυτό, αν είναι σωστό, οι λέξεις πρέπει να ευωδιάζουν.

Υπάρχουν μέρες που έχεις τόσα πολλά να γράψεις και δυσκολεύεσαι στην επιλογή, μπροστά σε ένα λευκό χαρτί θυμάμαι έκανα κύκλους, το κείμενο που ακολούθησε και δημοσιεύτηκε εδώ και κάποια χρόνια απ’ αυτήν εδώ τη στήλη είχε τίτλο «Η ζωή μας κύκλους κάνει». Μια φράση είναι αρκετή όπως «Ν’ ανοίξει το παιχνίδι» για να γράψεις όχι ένα αλλά πολλά κείμενα και μάλιστα με διαφορετικές κατευθύνσεις.
Υπάρχουν πολλά σημαντικά που σκεπάζονται από την φλυαρία της επικαιρότητας και όχι κάθε μέρα, κάθε ώρα κάθε στιγμή γίνονται αφορμή για όσους τα προσέχουν.
Προσεχώς « στο Σιάμ» όπως παλιότερα «στην Κούβα» αλλά αυτά μετά το ταξείδι…

Το Τρις Εξαμαρτείν Σέρβου Ανδρός Σοφού

Γιατί να το κρύψουμε, για όλους εμάς τους παλιούς Αεκτζίδες η επιστροφή του Ντούσαν Μπάγιεβιτς αποτελούσε διακαεί πόθο.
Μπορεί το ποδόσφαιρο να έγινε επαγγελματικό και οι ομάδες ανώνυμες εταιρίες, το κίτρινο αίμα όμως, κόκκινο νερό δεν γίνεται. Θυμάμαι τον Μπάγιεβιτς παίκτη πρωταθλητή και πρώτο σκόρερ με την ομάδα του και εν συνεχεία προπονητή να οδηγεί την ΑΕΚ σε τίτλους. Το 1988 πρώτη χρονιά προπονητής και η ΑΕΚ πρωταθλήτρια ύστερα από 10 χρόνια. Το 1992 – 1994 τρία πρωταθλήματα στη σειρά και η Ένωση να παίζει το καλύτερο ποδόσφαιρο στην Ελλάδα, έκτοτε και αυτό είναι παραδεκτό και από τους αντιπάλους, καμία ομάδα δεν κατάφερε να παίξει τόσο ελκυστικό ποδόσφαιρο.
Το 1996 η ΑΕΚ ακυβέρνητη πολιτεία οδηγεί το Μπάγιεβιτς σε παραίτηση και σε συμφωνία με τον Ολυμπιακό, δυστυχώς έμαθε και τον Ολυμπιακό να παίζει μπάλα και να κατακτά πρωταθλήματα. Την περίοδο 2002 – 2003 επιστρέφει στην ΑΕΚ, κάποιοι δεν τον συγχώρησαν ποτέ, τον λοιδόρησαν και τον αναγκάσαν σε νέα παραίτηση. Σήμερα που η ΑΕΚ παραπαίει επιστρέφει για να δώσει και πάλι ελπίδες σε όλους εμάς τους απογοητευμένους φίλους της.
Μπορεί το ποδόσφαιρο να έγινε επαγγελματικό μπορεί οι φανέλες να γέμισαν με φίρμες χορηγών, η αγάπη όμως γι’ αυτούς που ίδρωσαν και μάτωσαν θα παραμένει για να θυμίζει ότι το ποδόσφαιρο είναι ένα ξεχωριστό άθλημα. Από όσες ομάδες και να περάσει ο Μπάγιεβιτς ως προπονητής, πάντα θα τον σημαδεύει ο δικέφαλος, πάντα θα επιστρέφει στην οικογένεια του. Το ίδιο ισχύει και για όλους τους ποδοσφαιριστές που ταύτισαν την καριέρα τους με την ομάδα. Ενδεικτικά θα αναφέρω τον Νεστωρίδη, τον Παπαιωάννου, τον Μαύρο τον Μανωλά τον Νικολαίδη, τον Αρδίζογλου. Γι’ αυτόν τον τελευταίο, βρήκα και δημοσιεύω παρακάτω ένα από τα ελάχιστα ποιήματα που έχουν γραφτεί για την λυρική πλευρά του ποδοσφαίρου από τον Γιώργο Μαρκόπουλο.
ΩΔΗ ΣΤΟΝ ΠΑΙΚΤΗ ΤΗΣ Α.Ε.Κ. ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟ ΑΡΔΙΖΟΓΛΟΥ
Από το ότι, ορμώμενος,
τα χρόνια περνούν γρήγορα
και αυτό το βρίσκω πικρό και άδικο
και από το ότι
ο ποιητής παλαιότερα Δικταίος Άρης
εκράτησε ως αφιλοκερδής τεχνίτης
στην πενιχρή αθανασία του
τον άλλοτε σπουδαίο παίκτη
της ποδόσφαιρας
Ηλία υιόν του Υφαντή
-του Ολυμπιακού Πειραιώς-
τονίζοντας τα κάλλη του
και την ευμορφία του
παράλληλα με τον μακαρισμό
ευτυχισμένος (να ‘ν’) ο Πειραιάς
που έχει φορτώσει τόσες απ’ τις ελπίδες του
πάνω σε τέτοια αγόρια
θα υμνήσω και εγώ
με τη φτωχή την πένα μου
τον μοναχικό πλην όμως φιλότιμο χαρακτήρα
του παίκτου της Α.Ε.Κ. και της Εθνικής
Χρήστο Αρδίζογλου.
Θα υμνήσω
Γιατί το παιδί αυτό
από τις ταπεινές τις γειτονιές του Περισσού
προερχόμενο.
Της Ριζουπόλεως και της Σαφράμπολης.
Ήταν το μόνο από πολλούς άλλους
που παρά την υπεροψία της νεότητάς του
εκράτησεν ενός λεπτού στα μυστικά σιγή
για τους αποχωρήσαντες βετεράνους
που δεν επέτυχαν πολύτιμο γκολ
σε κρίσιμη στιγμή
απορρίπτοντας έτσι ακόμα και τον θάνατο
μια και αγνόησε όλους αυτούς τους αθλητές
που τώρα βρίσκονται στο χώμα.
Θα υμνήσω.
Γιατί το παιδί αυτό
κατεβαίνοντας –όπως προείπα-
από τους καλύτερους αέρηδες,
ήταν το μόνο
που πάντα με εύστροφες κινήσεις
επετύγχανε την εκπόρθηση
της αντίπαλης εστίας
σε ξένα γήπεδα προπάντων
κάνοντας έτσι να ακουστεί ανά την υφήλιο
το όνομα της μικρής πατρίδας μας
ενώ συνάμα εχάριζε
λέγω εχάριζε με την πράξη του αυτή
μια ολοφώτεινη νύχτα Χριστουγέννων
στους αστέγους της πλατείας Ομονοίας
παρά το ότι ετούτο
εστοίχιζε εις τον ίδιο αρκετά
τον έκλεινε μόνο σε ένα σπίτι
αγρίμι τρομαγμένο
που έβλεπε το κορμί του
ακρωτήρι, ερημικό ακρωτήρι.
Ω, δεν ημπορώ να φαντασθώ το γήρας
στα αλογίσια πόδια
του παίκτου Χρήστου Αρδίζογλου.
Δεν ημπορώ να φαντασθώ την ώρα
που τα παπούτσια του θε να κρεμάσει
θα φύγει από τα γήπεδα
θα σταδιοδρομήσει
ως επιχειρηματίας ή χωροφύλαξ έστω
και θα βρεθεί υπό μετάθεσιν στην Αταλάντη
Στην Αταλάντη και πάλι λέγω
όπου το παιδί του μη γνωρίζοντας
από γήπεδα, «αστέγους»,
φιστίκια – αστέρια
στα πανέρια των μικρών του σινεμά
θα γράφει στις εκθέσεις του
«Ο πατέρας μου εγεννήθη εις την Αθήνα.
Ήρθε στην Αταλάντη
προς αναζήτηση εργασίας
όπου εγεννήθηκα και εγώ».
Τιμή και δόξα
στον παίκτη Χρήστο Αρδίζογλου
Που θα σηκώσει για άλλη μια φορά
τελεσίδικα πια
όπως ο τρελοί
τους επιταφίους των νεκροταφείων
την ασήκωτη μοναξιά μας
και θα φύγει.

Έσκαψαν το λάκκο τους

Πριν έντεκα χρόνια και με τίτλο «Οι τράπεζες οι μεγάλοι χρυσοθήρες» είχα γράψει το παρακάτω κείμενο. Σήμερα και εν μέσω της χρηματοπιστωτικής κρίσης έχει αξία να θυμηθούμε την απληστία που οδηγεί στην καταστροφή.
«Η τοπική οικονομία παρακμάζει. Έμποροι, καταστηματάρχες, τουριστικοί επιχειρηματίες, ξενοδόχοι, εργαζόμενοι, αγρότες βρίσκονται πλέον σε κατάσταση νευρικής κρίσης,
Δεν θα επικαλεστούμε την γενικότερη οικονομική ύφεση, τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την σκληρή οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, θα χαθούμε τότε, σε ατέλειωτες αναλύσεις και στο τέλος με ένα «φταίει το σύστημα» θα βρεθούμε εκεί που αρχίσαμε.
Ας σταθούμε λίγο στην ορατή ακτίνα, της τοπικής μας κοινωνίας. Ποιοι βγαίνουν κερδισμένοι σήμερα απ’ αυτήν την ζοφερή κατάσταση; Σίγουρα τα μεγάλα γραφεία του εξωτερικού, που ελέγχουν απόλυτα την τουριστική οικονομία, κάποια πολυκαταστήματα Σούπερ ΜάρκεT που έχουν πάρει το μεγάλο κομμάτι της τοπικής αγοράς κυρίως όμως οι ΤΡΑΠΕΖΕΣ αυτές είναι ο μεγάλος νικητής. Αυτές καμαρώνουν πάνω από τα λάφυρα της νεκρής μας οικονομίας.
Και ρωτάμε: Τι κάνουν οι τράπεζες για την τοπική οικονομία; Τι ποσά ξοδεύουν κάθε χρόνο από τα υπερκέρδη τους για την ανάπτυξη του τόπου που ξεζουμίζουν; Σε πόσες τουριστικές εκθέσεις συμμετέχουν με σοβαρή οικονομική ενίσχυση; Δεν θα έπρεπε ένα ποσοστό από τα κέρδη, που τους δίνει ο τόπος - με κάποια νομοθετική ρύθμιση - να το επιστρέφουν για έργα ανάπτυξης; Για να διατηρήσουν τέλος πάντων όλους αυτούς που εργάζονται γι’ αυτές ζωντανούς;
Αντί γι’ αυτό, σαν άλλοι χρυσοθήρες αρπάζουν ότι έχει απομείνει από τον κουρσεμένο αυτόν τόπο και κάνουν τις συμφέρουσες επενδύσεις τους αλλού».
Οι εξελίξεις δικαιώνουν τα παραπάνω. Σε μια διαλυμένη οικονομία, η θέση τους έγινε επισφαλής. Οι τράπεζες κάθε χρόνο πρόβαλαν την κερδοφορία τους, εν μέσω μιας σμπαραλιασμένης οικονομίας για την οποία είχαν το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης. Έχτισαν στην άμμο παλάτια και όπως λέει και το τραγούδι ο βοριάς θα τα κάνει συντρίμμια κομμάτια. Και τα έκανε.
Ξεπέρασαν ακόμα και την καπιταλιστική λογική, που ήθελε τους εργαζομένους να παίρνουν τόσα ώστε να ζουν για να μπορούν να δουλεύουν. Η απληστία τους, δεν είχε όρια. Μπορεί το παράδειγμα να αναφέρεται στην τοπική οικονομία, κάπως έτσι όμως λειτούργησαν παντού. Πολιτική της αρπαχτής, καμία προσπάθεια ανάπτυξης της οικονομίας. Μοναχοφαγάδες. Το φαί όμως τελείωσε.

Έσκαψαν το λάκκο τους

Πριν έντεκα χρόνια και με τίτλο «Οι τράπεζες οι μεγάλοι χρυσοθήρες» είχα γράψει το παρακάτω κείμενο. Σήμερα και εν μέσω της χρηματοπιστωτικής κρίσης έχει αξία να θυμηθούμε την απληστία που οδηγεί στην καταστροφή.
«Η τοπική οικονομία παρακμάζει. Έμποροι, καταστηματάρχες, τουριστικοί επιχειρηματίες, ξενοδόχοι, εργαζόμενοι, αγρότες βρίσκονται πλέον σε κατάσταση νευρικής κρίσης,
Δεν θα επικαλεστούμε την γενικότερη οικονομική ύφεση, τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την σκληρή οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, θα χαθούμε τότε, σε ατέλειωτες αναλύσεις και στο τέλος με ένα «φταίει το σύστημα» θα βρεθούμε εκεί που αρχίσαμε.
Ας σταθούμε λίγο στην ορατή ακτίνα, της τοπικής μας κοινωνίας. Ποιοι βγαίνουν κερδισμένοι σήμερα απ’ αυτήν την ζοφερή κατάσταση; Σίγουρα τα μεγάλα γραφεία του εξωτερικού, που ελέγχουν απόλυτα την τουριστική οικονομία, κάποια πολυκαταστήματα Σούπερ ΜάρκεT που έχουν πάρει το μεγάλο κομμάτι της τοπικής αγοράς κυρίως όμως οι ΤΡΑΠΕΖΕΣ αυτές είναι ο μεγάλος νικητής. Αυτές καμαρώνουν πάνω από τα λάφυρα της νεκρής μας οικονομίας.
Και ρωτάμε: Τι κάνουν οι τράπεζες για την τοπική οικονομία; Τι ποσά ξοδεύουν κάθε χρόνο από τα υπερκέρδη τους για την ανάπτυξη του τόπου που ξεζουμίζουν; Σε πόσες τουριστικές εκθέσεις συμμετέχουν με σοβαρή οικονομική ενίσχυση; Δεν θα έπρεπε ένα ποσοστό από τα κέρδη, που τους δίνει ο τόπος - με κάποια νομοθετική ρύθμιση - να το επιστρέφουν για έργα ανάπτυξης; Για να διατηρήσουν τέλος πάντων όλους αυτούς που εργάζονται γι’ αυτές ζωντανούς;
Αντί γι’ αυτό, σαν άλλοι χρυσοθήρες αρπάζουν ότι έχει απομείνει από τον κουρσεμένο αυτόν τόπο και κάνουν τις συμφέρουσες επενδύσεις τους αλλού».
Οι εξελίξεις δικαιώνουν τα παραπάνω. Σε μια διαλυμένη οικονομία, η θέση τους έγινε επισφαλής. Οι τράπεζες κάθε χρόνο πρόβαλαν την κερδοφορία τους, εν μέσω μιας σμπαραλιασμένης οικονομίας για την οποία είχαν το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης. Έχτισαν στην άμμο παλάτια και όπως λέει και το τραγούδι ο βοριάς θα τα κάνει συντρίμμια κομμάτια. Και τα έκανε.
Ξεπέρασαν ακόμα και την καπιταλιστική λογική, που ήθελε τους εργαζομένους να παίρνουν τόσα ώστε να ζουν για να μπορούν να δουλεύουν. Η απληστία τους, δεν είχε όρια. Μπορεί το παράδειγμα να αναφέρεται στην τοπική οικονομία, κάπως έτσι όμως λειτούργησαν παντού. Πολιτική της αρπαχτής, καμία προσπάθεια ανάπτυξης της οικονομίας. Μοναχοφαγάδες. Το φαί όμως τελείωσε.

Ο φόβος της εξουσίας

Η τηλεόραση εκτός των άλλων κακών, μας εκπαιδεύει να παρακολουθούμε τα δρώμενα με την ίδια λογική που παρακολουθούμε μια τηλεταινία, μας δημιουργεί την ψευδαίσθηση, ότι όλα αυτά τα πραγματικά που συμβαίνουν διαδραματίζονται μέσα στο μαγικό κουτί μας, στην ουσία λοιπόν δεν μας αφορούν. Και ενώ μας φέρνει κοντά στα γεγονότα από τη μια από την άλλη όλο και περισσότερο μας απομακρίνει.
Όλα αυτά τα φοβερά και τρομερά που συμβαίνουν αυτή την περίοδο, στην τηλεόραση συμβαίνουν. Και εμείς που είμαστε έξω από την λογική της εξουσίας ποτέ δεν θα καταλάβουμε, τις περισσότερες φορές μας φαίνονται αστεία, άλλες φορές χαζά, ποτέ όμως δεν θα καταλάβουμε τον φόβο και την αγωνία των εραστών της εξουσίας
Ο άνθρωπος που έχει υπάρξει στην εξουσία να ξέρετε ότι φοβάται την εξουσία, περισσότερο απ’ όλους εμάς, γιατί ξέρει που μπορεί να φτάσει η εξουσία για να συνεχίσει ακλόνητη, ενώ όλοι εμείς απλώς υποθέτουμε
και αν δεν αντιδράσουμε ίσως να μην μάθουμε ποτέ τις αληθινές προθέσεις της εξουσίας»
Από αυτήν οπτική γωνία που παρακολουθούμε την εξουσία, φαντάζει σαν μακρινός πλανήτης, όλα τα σενάρια είναι αποτέλεσμα της φαντασίας μας. Η εξουσία διαθέτει το μελάνι της σουπιάς, ακόμα και η ιστορία δυσκολεύεται να διεισδύσει εκεί ψηλά. Ο φόβος του εξουσιαστή τον οπλίζει με όλα εκείνα τα απαραίτητα όπλα αδιαφάνειας, τον οδηγεί σε αναίσχυντες πράξεις τον κάνει να ξεχωρίσει από τους άλλους ανυποψίαστους ανθρώπους.

Όταν θα κλιθούμε να δικάσουμε τους μικρούς εξουσιαστές του τόπο μας, καλό θα ήταν να εξαντλήσουμε όλη την επιείκεια μας. Πρόκειται για φοβισμένα ανθρωπάκια...